Beleidsblad Kaderrichtlijn Water en Grondwaterrichtlijn EU

Titel:
[KRW] EU, Europese Kaderrichtlijn Water, richtlijn 2000/60/EG, publicatieblad EG L 327, Luxemburg, 2000

[GWR] Richtlijn 2006/118/eg van het Europees Parlement en de Raad van 12 december 2006 betreffende de bescherming van het grondwater tegen verontreiniging en achteruitgang van de Toestand, Publicatieblad van de Europese Unie L 372/19

Status:
[KRW] De Europese Kaderrichtlijn Water is op 22 december 2000 van kracht geworden. Via de Implementatiewet EG-kaderrichtlijn water is de Kaderrichtlijn Water vertaald in de Nederlandse wetgeving. Met de implementatiewet zijn aanpassingen doorgevoerd in de Wet op de Waterhuishouding en de Wet milieubeheer. De implementatiewet is gepubliceerd in het Staatsblad 2005, nr. 303. Vanaf december 2009 is de Wet op de Waterhuishouding opgegaan in de Waterwet.

[GWR] De Grondwaterrichtlijn is op 12 december 2006 definitief vastgesteld door de Raad van Europa. De Grondwaterrichtlijn heeft directe geldigheid en is van kracht sinds 20 dagen na publicatie in het ‘Publicatieblad van de Europese Unie’, in casu sinds 17 januari 2007. De Grondwaterrichtlijn is in Nederland verankerd in onder andere de Waterwet en uitgewerkt in de Amvb Doelstellingen waterbeheer. De oude Grondwaterrichtlijn uit 1979 (Richtlijn 80/86 EG) zal in 2013 worden ingetrokken.

Relatie met overige regelgeving of beleidsstukken:
De KRW vervangt enkele losstaande richtlijnen op het gebied van water (zie artikel 22). De KRW coördineert maatregelen over water en legt relaties met maatregelen uit een hele reeks Richtlijnen (zie Annex VI, deel A van de KRW).

De nieuwe Grondwaterrichtlijn valt onder de KRW; het is een nadere invulling van art. 17 van de KRW. De Waterwet, waarin de KRW grotendeels is verankerd, heeft een belangrijke samenhang met de Wet milieubeheer.

De Circulaire sanering waterbodems geeft het beoordelingskader voor vaststelling of sprake is van spoed om een verontreinigde waterbodem te saneren. In de circulaire wordt de KRW wel genoemd. Het is op dit moment echter nog niet mogelijk om de noodzaak van sanering van waterbodems vast te stellen door rechtstreekse toetsing aan de chemische en ecologische doelstellingen van de KRW. Voor het vaststellen van de eventuele spoed van sanering is al wel gebruik gemaakt van de inzichten om invulling te geven aan de KRW-doelstellingen. Deze circulaire vervalt wanneer de Waterwet in werking treedt [zie (waterbodems in de) Waterwet].

Doelstelling:
De Kaderrichtlijn Water heeft tot doel het bereiken van een goede toestand van de wateren in de gemeenschap en het bijdragen aan de beschikbaarheid van voldoende oppervlaktewater en grondwater van een goede kwaliteit voor een duurzaam, evenwichtig en billijk gebruik van water.

Doel van de Grondwaterrichtlijn is het vaststellen van specifieke maatregelen ter voorkoming en beheersing van grondwaterverontreinigingen vastgesteld als bedoeld in artikel 17 van de KRW. Onderdelen hiervan zijn: a) vaststellen van criteria voor de beoordeling van de goede chemische toestand van het grondwater en b) vaststellen van criteria voor significante en aanhoudende stijgende trends en de omkering daarvan.

Reikwijdte:
[KRW] De Kaderrichtlijn Water heeft betrekking op zoet oppervlaktewater, overgangswater, kustwateren en grondwater. Waterbeheer op het niveau van stroomgebieden is het uitgangspunt. De benadering van de KRW houdt in dat niet alleen het water moet worden beheerd, beschermd en verbeterd, maar ook de waterbodem, de oevers en andere waterrijke gebieden (‘wetlands’) en de gebieden die afwateren op het watersysteem.

[GWR] De GWR vult de bepalingen van de KRW aan met betrekking tot de inbreng of beperking van verontreinigende stoffen in het grondwater. Beoogt wordt de achteruitgang van de toestand van alle waterlichamen te voorkomen.

De GWR geeft richtlijnen voor: [i] het beoordelen van de geochemische toestand van een grondwaterlichaam, [ii] het signaleren van stijgende trends en [iii] het bepalen van het moment van trendomkering.

Inhoud:
[KRW] Het bereiken en houden van een ‘goede toestand’ van al het water in de Europese Unie in 2015 (twee uitsteltermijnen van ieder 6 jaar zijn mogelijk) door het:

• beschermen en verbeteren van aquatische en daarvan rechtstreeks afhankelijke terrestrische ecosystemen en wetlands;
• bevorderen van duurzaam watergebruik;
• verbeteren van het aquatische milieu door progressieve vermindering van lozing van prioritaire stoffen en geleidelijk stopzetten van de lozing van prioritaire gevaarlijke stoffen.
• het progressief verminderen van de verontreiniging van het grondwater;
• bevorderen van duurzaam watergebruik door onder meer het bereiken van evenwicht tussen onttrekking en aanvulling van grondwater;
• afzwakken van de gevolgen van overstromingen en droogte.
• in de KRW spelen onder andere publieke participatie (art 14) en economische analyses (zie art. 5 en Annex III) een belangrijke rol.

[KRW] De KRW vraagt om het opstellen van beheersplannen en doelstellingen per stroomgebied . Nederland heeft plannen opgesteld voor de stroomgebieden Rijn, Maas, Schelde en Eems en heeft dezeinternationaal afgestemd. Elke zes jaar worden de plannen vernieuwd. Een stroomgebied is opgedeeld in oppervlaktewaterlichamen en grondwaterlichamen. Dit zijn coherente sub-eenheden van een aanzienlijke omvang waarvoor afzonderlijke milieudoelstellingen worden geformuleerd ten aanzien van de kwaliteit van deze watersystemen. Voor waterlichamen zijn in het kader van de stroomgebiedbeheersplannen zowel chemische als ecologische doelen opgesteld. Voor het bereiken van een goede status moet een waterlichaam aan beide doelen voldoen (one out, all out principe).

[GWR] Volgens de Grondwaterrichtlijn moeten grondwaterlichamen worden gedefinieerd. Voor deze grondwaterlichamen moeten voor de aanwezigheid van bepaalde stoffen drempelwaarden worden vastgelegd. Deze drempelwaarden vormen een toetsingskader voor het bepalen van de chemische toestand van het grondwaterlichaam. Het maatregelenprogramma in de stroomgebiedsbeheersplannen (KRW, art. 11) moet er toe leiden dat deze goede chemische toestand wordt gehaald. Met monitoring wordt de chemische toestand van het grondwaterlichaam bepaald. Van grondwaterlichamen die het risico lopen de goede chemische toestand niet te halen moeten ook trends in verontreinigende stoffen, groepen verontreinigende stoffen of inidcatoren van verontreiniging worden vastgesteld.

[KRW en GWR] Wat betreft gevaarlijke stoffen wordt onderscheid gemaakt in 3 groepen: [i] prioritaire gevaarlijke stoffen, [ii] prioritaire stoffen en [iii] prioritaire stoffen onder evaluatie. Per groep zijn doelen gesteld, het strengst bij de eerste groep (nullozing binnen 20 jaar).

Ruimte voor decentraal beleid:
[KRW] De doelstellingen van de KRW zijn resultaatverplichtend. De KRW biedt echter mogelijkheden om in bepaalde gevallen de doelstelling te verlagenen/of de doelstelling over een langere periode te realiseren.

Op basis van het ‘redelijkheidsbeginsel’ is het - onder bepaalde voorwaarden - mogelijk minder vergaande maatregelen te treffen. Hierbij speelt de Kosten Baten Analyse (in Nederland soms Maatschappelijke Kosten-Baten Analyse genoemd) een belangrijke rol.

[GWR] Voor het bepalen van de chemische toestand moeten door de lidstaten drempelwaarden worden opgesteld per grondwaterlichaam. Voor alle grondwaterlichamen in Nederland zijn deze drempelwaarden vastgesteld in het Besluit Kwaliteitseisen en Monitoring water (2009).

De richtlijn belet de Lidstaten niet om striktere beschermingsmaatregelen te treffen of te handhaven. Dit is vooral van belang voor de zogenaamde beschermingszones - die ook het hele grondgebied van een lidstaat kunnen bestrijken - die de Lidstaten voor grondwaterlichamen kunnen aanwijzen.

Instrumenten:
[KRW en GWR] Besluit Kwaliteitseisen en Monitoring Water (2009).

Nadere informatie:
De speciale website over de Kaderrichtlijn Water van de Europese Unie biedt veel links naar de relevante officiële Europese documenten en onderbouwende onderzoeksrapporten. Veel Nederlandstalige informatie, en links naar formele en informele documenten, is te vinden op www.kaderrichtlijnwater.nl