Archeologie, het AMZ-proces, stappenplan algemeen en kwaliteitszorg

Het opsporen en waarderen van archeologische vindplaatsen in het kader van ruimtelijke ingrepen vindt plaats in stappen. Elke stap eindigt met de afweging of er voldoende informatie is verzameld om een afgewogen beslissing te kunnen nemen over eventuele vervolgacties. In het (archeologische monumentenzorg) AMZ-proces vindt een trechtering plaats van betrekkelijk eenvoudige onderzoeksmethoden in de beginfase, naar meer complexe en kostbare werkzaamheden. Op deze wijze wordt in de ruimtelijke ordening het archeologische belang meegewogen via een proportionele inzet van middelen.

Het archeologische stappenplan
Het proces dat moet leiden tot een antwoord op de vraag of er een vergunning kan worden verleend voor een bodemingreep, is onder te verdelen in een aantal stappen, het zogenoemde archeologische stappenplan. Iedere stap eindigt met de afweging of er voldoende informatie beschikbaar is om een verantwoorde beslissing over eventuele vervolgacties te kunnen nemen. Als er niet voldoende bekend is over de aard en kwaliteit van de archeologische resten (en dus over de gevolgen van de geplande ingreep) kan de gemeente verlangen dat de aanvrager van de bodemingreep onderzoek laat verrichten, zodat deze informatie wordt verzameld. Op basis van de onderzoeksresultaten neemt de gemeente een besluit over het al dan niet verlenen van een vergunning en geeft zij aan of daaraan nadere voorwaarden zijn verbonden (zoals het verrichten van nader onderzoek of het aanpassen van het plan).

Kwaliteitseisen in de AMZ

• voor alle stappen moet de uitvoering plaatsvinden conform de specificaties zoals die zijn vastgelegd in de protocollen en leidraden van de vigerende versie van de [KNA],
• voor de stappen waarin booronderzoek of opgravingen plaatsvinden, geldt dat uitvoering alleen is voorbehouden aan bedrijven met een [opgravingsvergunning],
• het uitvoeren van boringen dient te geschieden op basis van een door een senior- archeoloog opgesteld [Plan van Aanpak],
• het uitvoeren van proefsleuven en opgravingen moet plaatsvinden op basis van een door het bevoegd gezag goedgekeurd [Programma van Eisen].

Het belang van kwaliteit in het AMZ-proces
Goede uitvoering van het AMZ-proces is belangrijk voor zowel initiatiefnemer als betrokken overheid, omdat:

• onduidelijkheden in het AMZ-proces discussie en stagnatie opleveren in de planprocedure, het vergunningentraject en de uitvoering;
• indien er tijdens de bodemingreep onverwacht toch behoudenswaardige resten worden aangetroffen, een onvoorziene (en kostbare) opgraving vaak de enige mogelijkheid is die overblijft;
• er aan risicobeheersing kan worden gedaan. Als de aanvrager aan alle AMZ-eisen van het bevoegd gezag heeft voldaan, dan kunnen eventuele extra kosten in principe niet op de veroorzaker worden afgewenteld.