Nazorg, organisatorisch: bodemsaneringslocaties

Nazorgplichtigen
De nazorgplichtigen betreffen de beschikkinghouders van de nazorg. Zij zijn verantwoordelijk voor het nakomen van de nazorgverplichtingen die voor een bodemsaneringslocatie gelden. Het betreft:

• overheden (rijk, provincies en gemeenten die de nazorg ‘in de lijn’ hebben georganiseerd dan wel door middel van een binnen de organisatie ingesteld nazorgbureau);
• bedrijven (waaronder tevens begrepen PPS-verbanden, projectontwikkelaars, en dergelijke);
• gespecialiseerde nazorgorganisaties, indien zij de verantwoordelijkheden van de oorspronkelijke nazorgplichtige hebben overgenomen (nieuwe geadresseerde beschikking) of, anders gezegd, de nazorgplichtige die de nazorg bij de nazorgorganisatie heeft afgekocht.

De nazorgplichtigen zijn verantwoordelijk voor het zetten van de noodzakelijke processtappen, maar voeren de concrete werkzaamheden die bij die stappen horen in de regel niet zelf uit. Zij treden op als opdrachtgever voor de groep van actoren die bestaat uit:

• milieuadviesbureaus (stellen de plannen op en verrichten verificatie- en controleonderzoeken);
• saneringsaannemers (aanbrengen, onderhoud en verwijderen systemen);
• nazorgorganisaties,(indien zij fungeren als opdrachtnemer van initiatiefnemers voor bepaalde taken en niet de verantwoordelijkheid voor een locatie hebben overgenomen).

Bevoegd gezag
Het bevoegd gezag Wet Bodembescherming heeft de volgende taken:

• toetsen van de (nazorg)plannen of meldingen;
• afgeven van goedkeuringen/beschikkingen;
• toezicht uitvoeren en zo nodig, handhavend optreden.

Bevoegde gezagen hebben de wettelijke taak verwoord in bodemsaneringsprogramma’s en/of handhavingprogramma’s (zie onderdeel Samenvatting beleid van de Richtlijn).

Vanuit ervaringen met de huidige praktijk van nazorg gelden voor bevoegde gezagen de volgende aandachtspunten:

• de situatie ten aanzien van het toezicht bij saneringen (waaronder nazorg) is onvoldoende. De huidige praktijk is geschetst in het rapport Bodem in Zicht II. De bevindingen uit dit rapport worden door bevoegde gezagen zelf gedeeld waarbij wordt aangegeven dat de controle en handhaving na verloop van tijd kan verslappen en lastig is om het op de agenda te houden.
• de scheiding van functies. Binnen overheden bestaan verschillende functies die (deels) moeilijk in één persoon of afdeling te verenigen zijn. Overheden hebben nazorgtaken (nazorgplichtige), bevoegd gezag taken (vergunningverlening, controle en handhaving), adviserende en uitvoerden taken (uitvoeringsorganisatie), Het zorgen voor functiescheiding binnen deze bevoegde gezagen naar persoon en naar afdeling kan deze onverenigbaarheid ondervangen. Daarnaast kunnen bevoegde gezagen er uit het oogpunt van functiescheiding voor kiezen om niet zelf een nazorgorganisatie op te zetten, maar dit aan anderen over te laten en zich te concentreren op de rol van bevoegd gezag (zie Oplossingsrichtingen nazorg bodemsanering. Hoe om te gaan met nazorg bij bodemsaneringsprojecten).
• communicatie
  Om als bevoegd gezag beter zichtbaar en zichtbaar beter te zijn, is communicatie essentieel. Er zijn provincies die hiertoe een centraal aanspreekpunt en een apart projectteam hebben opgericht. Bij complexe, (mobiele) verontreinigingen worden bewoners periodiek over gebruiksbeperkingen en nazorgmaatregelen ingelicht.
• beheer van informatie
  Voor de uitvoering van nazorg is een zorgvuldig beheer van de informatie over verplichtingen en actuele stand van zaken van belang. Mede is een goede (digitale) registratie van belang bij integreren van de nazorgactiviteiten en gebruiksbeperkingen met landschapsontwikkeling, natuur- en recreatieve ontwikkeling en herinrichtingsplannen. De laatste jaren heeft het beheer van informatie plaatsgevonden door:
  • het inventariseren van de omvang van de bodemproblematiek in het kader van het Landsdekkend Beeld. Met deze kennis kan gerichte keuzes worden gemaakt ten aanzien van het onderzoeken en saneren van verontreinigde bodems. Het handboek informatiebeheer geeft hiervoor handvaten;
  • het openen van een e-loket waarin betrokkenen op gemakkelijke wijze toegang tot informatie kunnen krijgen. Voor nazorg is een dergelijk systeem ook bruikbaar;
  • de registratie van nazorg in GLOBIS (Geografisch Landelijk Overheids Bodem Informatiesysteem; eigenaar is Ministerie van VROM) middels het daartoe beschikbare landelijke Invoerprotocol Globis en provinciale aanvullingen daarop;
  • de registratie van de nazorg door gebruik te maken van BIS-systemen (Bodem Informatie Systemen).

Specifiek voor de handhaving dient informatie gemakkelijk beschikbaar te zijn. Als voorbeelden van technische oplossingen hierbij die reeds in de praktijk zijn toegepast {IPO-1}, kunnen worden genoemd:

• RTC-systemen (telemetrie) om saneringsindicatoren op afstand ‘on line’ (computerverbinding) te volgen;
• op afstand (internet) met de computer te raadplegen nazorgdossier als moderne variant van het ouderwetse – vaak incomplete slecht toegankelijke – fysieke nazorgdossier;
• een database waarmee monitoringsresultaten van een locatie kunnen worden opgeslagen.

Uitvoeringsorganisatie
De uitvoeringsorganisaties bestaan uit:

• milieuadviesbureaus (stellen de plannen op en verrichten verificatie- en controleonderzoeken);
• saneringsaannemers (aanbrengen, onderhoud en verwijderen systemen),
• nazorgorganisaties,(indien zij fungeren als opdrachtnemer van initiatiefnemers voor bepaalde taken en niet de verantwoordelijkheid voor een locatie hebben overgenomen).

De uitvoering van nazorgmaatregelen (incl. eventuele herstelwerkzaamheden) vindt plaats door deskundige en onafhankelijke partijen Ten aanzien van de kwaliteitseisen waaronder nazorg wordt uitgevoerd wordt verwezen naar Nazorg, kwaliteit van de nazorg.

De nazorgplichtige kan de verantwoordelijkheid voor de nazorg overdragen aan een nazorgorganisatie (zie ook Nazorg, juridische: bodemsaneringslocaties). Bij het overdragen van de nazorg zijn garanties van degene die de verantwoordelijkheid overneemt van belang. Het organiseren van de overdracht van de nazorg kan een aantal manieren plaatsvinden:

• de initiatiefnemer heeft via een afkoopregeling de verantwoordelijkheden overgedragen aan een nieuwe eigenaar of uitvoerende organisatie;
• via een kettingbeding of kwalitatieve verplichting wordt in het overdrachtscontract (koop, erfpacht) aan de nieuwe zakelijk gerechtigde een gedoogplicht met betrekking tot werkzaamheden op het terrein ten behoeve van monitoring/tijdelijke beveiliging/nazorg opgenomen;
• ingeval van huur of pacht wordt tevens een overeenkomst ter zake afgesloten tussen de huurder of pachter en de terreineigenaar.

Met een goede constructie wordt voorkomen dat verplichtingen in de toekomst niet kunnen worden nagekomen, bijvoorbeeld vanwege faillissement of liquidatie. Informatie ten aanzien van (zowel privaatrechterlijke als publiekrechterlijke) juridische aspecten van de overdracht van nazorg zijn opgenomen in Nazorg, juridisch: bodemsaneringslocaties.