Beleid en wetgeving, kwaliteitsborging

Begin jaren negentig was duidelijk geworden dat beslissingen over (de aanpak van) bodemverontreiniging grote gevolgen konden hebben. Bijvoorbeeld financiële gevolgen voor betrokkenen, of het al dan niet slopen van (delen van) woonwijken. Er zijn zelfs een aantal bestuurders moeten aftreden op bodemverontreinigingsdossiers. Onder meer in reactie daarop is in Nederland een vrij gedegen formele structuur opgebouwd voor de kwaliteitsborging van activiteiten in het bodembeheer.

De kwaliteitsborging bodembeheer kent drie speerpunten:

• Erkenningsregeling bodemintermediairs;
• Kwaliteitsverbetering bij de overheid;
• Versterking van het toezicht en de handhaving.

Erkenningsregeling Bodemintermediairs

Publieke en private bodempartijen hebben samen een structuur van in eerste instantie vrijwillige certificatie (voor sommige activiteiten accreditatie) opgezet. Deze structuur is gebaseerd op een combinatie van zelfsturing en overheidstoezicht. Dit betekent dat de overheid de manier waarop kwaliteitsborging bij bodembeheer is ingericht grotendeels overlaat aan de sector zelf. In nauw overleg met de bodemsector vult de overheid deze eigen maatregelen aan met een toezichtstructuur.

Deze kwaliteitsborgingstructuur is gekoppeld aan de regelgeving via het Besluit en de Regeling bodemkwaliteit . [zie Uitvoeringskwaliteit bodembeheer (Kwalibo). Door die koppeling kan de overheid indirect toezicht houden op het functioneren van de door zelfsturing ingerichte structuur. Het instrument dat de overheid hierbij hanteert is een zogenoemde erkenningsregeling, die inhoudt dat alleen daartoe erkende bedrijven bepaalde activiteiten mogen uitvoeren. Een bedrijf kan pas een erkenning krijgen als het een certificaat of een accreditatie kan overleggen voor die activiteit. Bevoegde overheden mogen voor hun voor de bodem relevante beschikkingen alleen nog gegevens gebruiken van erkende organisaties. Deze regelgeving is alleen van toepassing op activiteiten die als kritisch worden beschouwd en als zodanig in het Besluit bodemkwaliteit en in de bijbehorende Regeling zijn beschreven.

De kwaliteitseisen zijn, afhankelijk van de betreffende activiteit, beschreven in beoordelingsrichtlijnen/protocollen, accreditatieprogramma’s en NEN-normen. Deze worden ontwikkeld en beheerd door verschillende organisaties.
, [Kwaliteitszorg, normbeheerders, SIKB] en [Kwaliteitszorg, normbeheerders, SBK, NEN en PBV].

Kwaliteitsverbetering bij de overheid

Voor taken van het bevoegd gezag is een kwaliteitsstandaard geformuleerd in de vorm van de zogenaamde normblad 8001/8002 (voor provincies, gemeenten en milieudiensten). Het doel van het project 'Kwaliteitsimpuls en visitaties' is het verbeteren van de taakuitvoering bodembeheer door de overheid. Dit verloopt via het implementeren van een kwaliteitssysteem voor taken bodem en ondergrond en via de uitwisseling van praktijkvoorbeelden en ervaringen door deelname aan onderlinge visitaties en aan periodiek overleg van het Platform Overheid en Kwaliteit Bodembeheer (POKB).

Daarnaast wordt gewerkt aan een Wet Vergunningverlening, Toezicht en Handhaving (VTH). In de kwaliteitscriteria in deze wet wordt de minimale kwaliteit van de uitvoering van de VTH-taken uitgewerkt voor de taakvelden milieu, bouw, RO, monumenten, natuurbescherming, flora & fauna, water. Na 2015 worden deze kwaliteitscriteria wettelijk geborgd in een algemene maatregel van bestuur gekoppeld aan het wetsvoorstel VTH of eventueel de Omgevingswet. Het wetsvoorstel is eind 2014 aan de Tweede Kamer gestuurd.

Versterking van toezicht en handhaving

Een van de instrumenten om het toezicht en handhaving van de Wet Bodembescherming (Wbb) te versterken, is de HandhavingsUitvoeringsMethode Wbb. De HUM Wbb (deel 1 landbodemsanering) levert handreikingen en werkinstructies om het “dagelijkse” werk voor de toezichthouder inzichtelijk te maken. Daarnaast levert de HUM kant en klare werkinstructies voor de toezichthouder, controlemethoden en leidraden m.b.t. optreden bij overtredingen en afwijkingen (wijzigingen). De HUM is in oktober 2010 geactualiseerd.

Daarnaast organiseert het Platform Toezicht Bodembeheer twee maal per jaar een platformdag, waar informatie wordt verstrekt over actuele ontwikkelingen op het vakgebied.