Beleidsblad Europees afvalbeleid
Tot het midden van de jaren ’70 werd afvalverwerking in alle lidstaten vooral als een lokale aangelegenheid beschouwd. De Gemeenschap had geen wetgeving die op de verwerking van afval betrekking had. De aanneming van de Kaderrichtlijn afvalstoffen in 1975 was deels een reactie op de invoering door sommige lidstaten van wetgeving die bedoeld was om te voorzien in een nationaal kader voor afvalbeleid. Deze Richtlijn was bedoeld als een samenhangend pakket van maatregelen die in alle lidstaten van toepassing zouden zijn. Later in de jaren ’70 volgden Richtlijnen betreffende gevaarlijk afval, de verwijdering van PCB’s en afgewerkte olie. In 1984 werd een Richtlijn aangenomen die het grensoverschrijdend transport van gevaarlijk afval regelde. Sindsdien heeft het EU-afvalbeleid zich verder ontwikkeld in de richting van een ‘tweede generatie’ wetgeving en is de regelgeving herzien of vervangen
Afval is een van de belangrijke onderwerpen in het zesde Europese milieuactieprogramma (MAP). De bescherming van het milieu en de natuurlijke hulpbronnen worden van groot belang geacht. De Europese Commissie (EC) heeft op 27 mei 2003 een mededeling gepresenteerd met daarin een aantal beleidsoriëntaties over afvalpreventie en afvalrecycling onder de titel “Naar een thematische strategie inzake afvalpreventie en afvalrecycling”. De belangrijkste thema's die in deze mededeling aan bod komen zijn:
- Kwantificering van de doelstellingen inzake afvalpreventie:
- Afvalpreventieplannen; de EC kan zowel complete sectoren van het bedrijfsleven als afzonderlijke bedrijven stimuleren om te participeren in de ontwikkeling van dergelijke plannen, die concrete maatregelen moeten bevatten
- Productietechnieken die weinig afval doen ontstaan; de Commissie kan ervoor zorgen dat het Europese bedrijfsleven deze toepast
- Verspreiding van de beste praktijken; de EC kan de meest doeltreffende nationale strategieën inventariseren en de werkingssfeer ervan uitbreiden tot de EU als geheel.
- Benutting van de marktmechanismen om te komen tot meer recycling:
- Vaststelling van recycling-streefcijfers voor materialen
- Een correcte prijsstelling van de diverse afvalverwerkingsmogelijkheden
- Ervoor zorgen dat recycling daadwerkelijk een praktische en schone optie is.
Belangrijke beginselen van het Europees Verdrag die een directe relatie hebben met afval, zijn het vrije verkeer van goederen en bescherming van het milieu. Het eerste heeft als uitvloeisel dat daar waar nationale maatregelen in het vrij verkeer van goederen ingrijpen, harmonisatie wordt nagestreefd. Bij het afvalbeleid is dit vrij vaak het geval. Dit heeft tot gevolg dat al veel Europese regelgeving op het gebied van afvalstoffen tot stand is gekomen. Het beginsel van het vrij verkeer van goederen komt in de uitvoering van deze regelgeving regelmatig op gespannen voet te staan met het andere beginsel, namelijk dat van de bescherming van het milieu.
Het scala aan instrumenten voor het uitvoeren van het afvalbeleid is de afgelopen jaren enorm toegenomen. Zie ook:
Overzicht van Europese richtlijnen op het gebied van afval