Beleidsblad Europese Bouwproductenrichtlijn en -verordening
Status
Richtlijn bouwproducten (Construction Products Directive 89/106/EEC: CPD) en Verordening bouwproducten (Construction Products Regulation 305/2011/EU CPR)
Doelstelling en reikwijdte
Gebouwen, bruggen, tunnels of hekken moeten sterk, stabiel en veilig zijn. De Richtlijn bouwproducten (Construction Products Directive 89/106/EEC: CPD) stelt fundamentele voorschriften (aan bouwwerken) op de volgende gebieden:
- sterkte en stabiliteit;
- brandveiligheid;
- hygiëne, gezondheid en milieu;
- gebruiksveiligheid;
- geluidshinder;
- energiebesparing en warmtebehoud.
De Eurocodes vormen een schakel in de logische ketting tussen de toepassing van de CPD en de 6 basiseisen die betrekking hebben op de bouwwerken.
Bouwproducten moeten zulke eigenschappen bezitten dat de bouwwerken waarin ze worden verwerkt, gemonteerd, toegepast of geïnstalleerd, kunnen voldoen aan de fundamentele voorschriften. Bouwproducten als bakstenen, heipalen, houten balken, glas, rookmelders moeten daarom voldoen aan Europese regels en zijn voorzien van een CE-markering. De CPD regelt de verplichting voor het aanbrengen van CE-markering op bouwproducten.
In april 2011 is de Bouwproductenverordening (Construction Products Regulation 305/2011/EU CPR) in werking getreden. De Richtlijn bouwproducten wordt per 1 juli 2013 helemaal vervangen door deze verordening. Tot die tijd bestaan ze naast elkaar.
Inhoud
Eurocodes
Eurocodes zijn de Europese normen voor de constructieve veiligheid van bouwwerken. Deze normen gaan de nationale normen voor bouwconstructies vervangen. Nu al kan de constructieve sterkte van gebouwen en bouwwerken worden berekend met de Eurocodes op dezelfde manier als de Nederlandse constructienormen.
Het nieuwe Bouwbesluit, dat vermoedelijk begin 2012 van kracht wordt, stelt Eurocodes verplicht. Alle Eurocodes die worden aangewezen in het nieuwe Bouwbesluit, zijn vertaald in het Nederlands en sluiten aan op Nederlandse veiligheidseisen. Die eisen zijn voor elk EU-land verwerkt in de zogeheten 'nationale bijlagen’, die het veiligheidsniveau per land regelen. In de bijlagen staan de verschillende klassen, variabelen, tabellen en keuzeteksten van alle Eurocodes.
Met de Eurocodes wordt de Europese bouwmarkt verder geharmoniseerd. Eurocodes worden al toegepast bij Europese aanbestedingen. Zij leggen ook de basis voor de constructieve eigenschappen van enkelvoudige of samengestelde bouwproducten voor de CE-markering.
CE-markering
De verplichting voor het aanbrengen van de CE-markering komt voort uit de Construction Products Directive 89/106/EEC (CPD) (Richtlijn Bouwproducten (RBP)). Het doel van de CPD is het beperken en voorkomen van technische handelsbelemmeringen voor bouwproducten door aan te geven dat een product op vastgestelde eigenschappen is getest. De CE-markering is een productlabel dat aangeeft dat een bouwproduct volgens Europese testmethoden is getest. Producenten van deze materialen moeten schriftelijk verklaren dat hun producten voldoen, door middel van een zogenaamde EG-conformiteitsverklaring. Onterecht gebruik van CE-markering is strafbaar.
Bouwproducten met CE-markering zijn getest volgens de Europese testmethoden. Die testen hoe specifieke eigenschappen van een product presteren. De testmethoden staan in 2 Europese technische specificaties:
- Europese productnormen (geharmoniseerde Europese normen: hEN's);
- Europese technische goedkeuringen.
Europese productnormen
Het Europese normalisatie-instituut (CEN) stelt voor bouwproducten zo'n 500 Europese productnormen en 1500 ondersteunende normen op. In de normen staat welke producteigenschappen onder de CE-markering vallen en hoe deze getest moeten worden. Zodra een Europese norm is gepubliceerd, kan een fabrikant zijn product volgens die norm testen. Normen waarbij veiligheid en gezondheid een rol spelen, moeten door een derde partij (een zogenoemde aangemelde instelling of notified body) worden getest en gecontroleerd.
In de bijlage van de productnormen staan de essentiële eigenschappen die voor de CE-markering van toepassing kunnen zijn. De bijlage geeft ook aan hoe de CE-markering op het bouwproduct moet worden aangebracht.
Europese technische goedkeuringen (ETA’s)
Europese goedkeuringen gelden vooral voor innovatieve bouwproducten en voor bouwproducten waarvoor het Europese normalisatie-instituut (CEN) geen normen opstelt of nog heeft opgesteld. Europese technische goedkeuringen worden ook wel European Technical Approvals (ETA’s) genoemd. De Europese richtlijnen voor technische goedkeuringen worden opgesteld door de Europese organisatie voor technische goedkeuringen (EOTA).
Op de website van de Rijksoverheid vindt u de 
CE markeringen module waarmee u kunt bepalen welke bouwproducten een CE-markering moeten hebben en welke normen en goedkeuringen hierop van toepassing zijn.
Nederlandse situatie
Of producten waarvoor de waarden zijn vastgesteld (en vermeld in de CE-markering) vervolgens in ons land mogen worden toegepast in een gebouw of bouwwerk hangt er vanaf of wordt voldaan aan de eisen aan bouwwerken in het Bouwbesluit. Zolang er geen Europese normen voor bestaan, kunnen de lidstaten ook aanvullend nationale eisen stellen, zoals in Nederland bijvoorbeeld is gedaan in het Besluit Bodemkwaliteit betrekking tot milieu-eigenschappen van producten. Bouwproducten die in Nederland worden toegepast, moeten dan ook aan die eisen voldoen. Dit geldt ook voor producten met CE-markering die worden ingevoerd vanuit het buitenland.
Voor delen van de GWW-sector, zoals wegen en verkeersinrichtingen, regelt de overheid haar eisen niet via generieke regelgeving, maar via bestekken. Ook voor deze sector geldt echter dat producten moeten zijn voorzien van CE-markering om in de handel te mogen brengen, zodra hiervoor hEN’s zijn vastgesteld. De producteigenschappen die moeten worden getest c.q. de waardes die moeten worden gehaald, volgen dan uit de bestekspecificaties (prestaties) van de opdrachtgever.
De basis hiervoor is de aanbestedingsrichtlijn. Publieke opdrachtgevers kunnen hun technische eisen stellen aan producten of diensten, maar mogen geen “discriminerende” bepalingen in aanbestedingen opnemen, zoals bijvoorbeeld een unieke verwijzing naar private keurmerken voor producten. De conformiteit voor de producten ligt op het niveau van de CE markering. Dit betekent dat een laagste inschrijver niet zomaar kan worden geweigerd als hij voor de toe te passen producten het conformiteitniveau van de CE markering aanhoudt.
CE-markering en KOMO certificering
CE-markering is verplicht voor producten waarvoor Europese technische specificaties bestaan om die in de handel te mogen brengen. Het gaat daarbij in principe alleen om publiekrechtelijke eisen, waaraan producten worden getoetst. De CE-markering wordt afgegeven op basis van een fabrikant eigen verklaring, waarbij in enkele gevallen ook een certificeringinstelling is betrokken. De CE-markering geeft de waardes van een aantal producteigenschappen weer, maar is niet specifiek gericht op de verwerking van het product in een bouwwerk. De CE-markering is ook geen kwaliteitsverklaring.
KOMO certificering is vrijwillig en privaat. Voor de eisen die aan producten en processen worden gesteld, wordt zowel aandacht besteedt aan de eisen die de overheid stelt als die de marktpartijen en consumenten stellen, dus publiekrechtelijke en privaatrechtelijke eisen. Een hiervoor opgestelde Nationale KOMO BRL doorloopt een circuit voor vaststelling en aanvaarding. Een KOMO certificaat of kwaliteitsverklaring wordt afgegeven door een onafhankelijke geaccrediteerde certificeringinstelling. Er is een jaarlijks terugkerende systematiek van kwaliteitsbewaking door die onafhankelijke derde partij. Bij KOMO erkende kwaliteitsverklaringen bestaat de zekerheid dat wordt aangesloten op de van toepassing zijnde regelgeving en dat het product geschikt is voor de beoogde toepassing.
CE-markering is “publieke regelgeving” op productniveau. KOMO gecertificeerde producten voldoen a priori aan de publieke regelgeving. Daar waar producten KOMO zijn gecertificeerd, bestaat de zekerheid dat ook aan eisen van de CE-markering wordt voldaan. Daar moet zelfs aan worden voldaan anders mag geen KOMO certificaat worden afgegeven. Op het KOMO certificaat is in dat geval “Draagt CE” opgenomen. Dat wil zeggen dat het product CE-gemarkeerd is en dat het is gecontroleerd door de certificeringinstelling.
Bouwproductenverordening (CPR)
Het doel van de nieuwe verordening is alle resterende obstakels van regelgevende en technische aard die het vrije verkeer van bouwproducten in de Europese Economische Ruimte belemmeren, uit de weg te ruimen. Het voorstel is erop gericht een "gemeenschappelijke technische taal" in te voeren om de prestaties van al deze producten te beschrijven, wat tot vereenvoudiging en verduidelijking moet leiden. Daarnaast worden de procedures in verband met de CE-markering gepreciseerd, waardoor de fabrikanten minder kosten zullen hebben zonder dat afbreuk wordt gedaan aan de nauwkeurigheid en betrouwbaarheid van de prestatieverklaring bij de producten.
De verordening bevat precieze regels om vast te stellen welke verplichtingen op iedere marktdeelnemer rusten. Met name is duidelijk bepaald in welke gevallen een fabrikant een prestatieverklaring moet opstellen. Wanneer een dergelijke verklaring niet expliciet vereist is, kan de fabrikant dus zelf kiezen of hij deze voor zijn producten opstelt.
Het gebruik en de specifieke betekenis van de CE-markering voor bouwproducten worden duidelijk vastgelegd. In sommige specifieke gevallen worden de procedures in verband met de CE-markering vereenvoudigd, zodat de fabrikanten aanzienlijk minder kosten zullen hebben. De in de voorgestelde verordening vastgelegde normalisatieprocessen kunnen eveneens bijdragen tot de ontwikkeling van een duurzaam industriebeleid, aangezien zij voorzien in geharmoniseerde instrumenten voor de uitvoering van dat beleid, bijvoorbeeld op het gebied van energie-efficiëntie en duurzame bouw.
Informatiebronnen