Beleidsblad Bodeminformatie

Titel:
Wet uitvoering Verdrag van Aarhus (Stbl. 2004, 519)

Status:
Van kracht sinds 14 februari 2005.
Veel nationale documenten verwijzen naar het Besluit van 1 februari, houdende vaststelling van het tijdstip van inwerkingtreding van de wet van 30 september 2004 tot wijziging van de Wet milieubeheer, de Wet openbaarheid van bestuur en enige andere wetten (Wet uitvoering Verdrag van Aarhus) (Stbl. 2005, nr. 66)

Relatie met overige regelgeving of beleidsstukken:
De Wet uitvoering Verdrag van Aarhus is de wet waarmee Nederland de verplichte implementatie heeft geregeld van de Richtlijn ‘Toegang tot milieu-informatie voor het publiek’ (EU Richtlijn 2003/4/EG). De Richtlijn is weer gebaseerd op het Verdrag betreffende toegang tot informatie, inspraak bij besluitvorming en toegang tot de rechter inzake milieuaangelegenheden (Verdrag van Aarhus) van 25 juni 1998. Op grond van de Wet moet elke Nederlandse overheid sinds 14 februari 2005 werken volgens de Richtlijn. De wet heeft ook geleid tot aanpassingen aan de Wet milieubeheer (Wm) en de Wet openbaarheid van bestuur (Wob).

Op 1 juli 2007 is de Wet kenbaarheid publiekrechtelijke beperkingen (Wkpb) van kracht geworden. De Wkpb moet de registratie van alle publiekrechtelijke beperkingen van de overheid verbeteren. Ook bodembesluiten waaruit publiekrechtelijke beperkingen voor een onroerende zaak voortvloeien vallen onder de Wkpb. In de Regeling beperkingenregistratie Wet bodembescherming, die op 1 augustus 2007 in werking is getreden, is vastgelegd om welke bodembesluiten het gaat. Het kan gaan om een nog te saneren situatie of een gesaneerde situatie met restverontreiniging. Bijzonder aspect van deze besluiten is dat die veelal betrekking hebben op het 'geval van ernstige bodemverontreiniging'. Niet op alle percelen die onder het besluit vallen rust een publiekrechtelijke beperking. Daarom dient nader te worden aangeduid bij welke percelen de publiekrechtelijke beperking feitelijk geregistreerd moet worden. Daarvoor kunnen contouren worden gehanteerd die dienen tot het bepalen van de omvang van de ernstige verontreiniging van het vaste deel van de bodem. Dit is een wijziging ten opzichte van de voorheen bestaande situatie, waarin vaak bij alle percelen die onder het besluit vielen een aantekening werd geplaatst.

Doelstelling:
De toegang tot openbare milieu-informatie voor het publiek zo eenvoudig mogelijk maken. Onderliggende doelstellingen zijn dat hierdoor het publiek kan beschikken over bij inspraak op besluitvorming benodigde milieu-informatie en verbeterde toegang tot de rechter inzake milieuaangelegenheden. De openbaarheid van emissiegegevens staat voorop.

Reikwijdte:
De in dit beleidsblad genoemde regelingen omvatten de openbare bij de overheid aanwezige milieu-informatie. De Wet uitvoering Verdrag van Aarhus regelt de toegang tot milieu-informatie die als minimumverplichting voor de overheid geldt. Het ter beschikking stellen van milieu-informatie boven deze minimumverplichting is geregeld in de Wet milieubeheer en in de Wet openbaarheid van bestuur. De overheid is niet verplicht om niet aanwezige milieu-informatie te genereren.

Inhoud:
De artikelen van de Wet uitvoering Verdrag van Aarhus regelen elk de benodigde aanpassingen aan andere wetten, zoals die hierboven genoemd (letterlijke tekst per artikel: “wijzigt de Wet [...]). De belangrijkste aanpassingen zijn die in de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) en de Wet milieubeheer (Wm). De Wm bijvoorbeeld regelt de jaarlijkse publicatie van de Milieubalans door het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) en de openbaarheid van milieujaarverslagen.

De belangrijkste veranderingen door het Verdrag van Aarhus:

• burgers kunnen meer milieu-informatie opvragen;
• overheden moeten eventuele bedrijfsbelangen afwegen tegen het publieksbelang van openbaarheid (absolute uitzondering is relatieve uitzondering geworden);
• overheden moeten iedere verzoeker om milieu-informatie behulpzaam zijn bij het verkrijgen ervan. Dit is ook vertaald in onder meer eisen aan het opslaan en archiveren van milieu-informatie;
• overheden moeten bepaalde soorten milieu-informatie actief openbaar maken.

Ruimte voor decentraal beleid:
De regels over het beschikbaar stellen van de minimumverplichting aan milieu-informatie gelden onverkort voor elke overheid. Daarnaast is elke overheid vrij om een hoger ambitieniveau aan te houden.

Instrumenten (alleen de voor bodem relevante instrumenten):
Ondersteunende projecten voor overheden vanuit de Rijksoverheid.

Anticiperend op het Verdrag van Aarhus is rondom het begin van de 21e eeuw een bijzonder gestructureerde inventarisatie van de bodemverontreiniging in Nederland uitgevoerd. Deze heeft op 1 januari 2005 geresulteerd in het zogenoemde landsdekkende beeld bodemkwaliteit (LDB). Dit LDB maakt de totale werkvoorraad zichtbaar voor de aanpak van bestaande bodemverontreiniging. Dat wil zeggen alle bij de overheid bekende gevallen van bodemverontreiniging waarvoor, al dan niet in potentie, sanering nodig is, en een raming van de kosten voor verder onderzoek en/of sanering op deze locaties. Dit LDB vormde en vormt de basis voor de 41 bevoegde overheden Wbb bij het opstellen en uitvoeren van hun programma bodemsanering voor de periode 2005 - 2009.

Met het LDB 2005 is het beeld nog niet helemaal compleet, omdat hierin nog niet alle gegevens over de vaststelling van de (diffuse) bodemkwaliteit zijnis opgenomen. Het BIELLS-project (BodemInformatie Essentieel voor Landelijke en Lokale Sturing) is in 2005 gestart als tegenhanger van het Landelijke Informatiebeheer Bodem (LIB). Het LIB was gericht op het informatiebeheer rond de bodemsaneringsoperatie. BIELLS was gericht op de informatievergaring, -beheer en ontsluiting van de overige bodem- en ondergrondinformatie. De projecten BIELLS en LIB zijn eind 2009 beëindigd. In het convenant ‘Bodemontwikkelingsbeleid en aanpak spoedlocaties’ dat op juli 2009 is ondertekend zijn vervolgafspraken gemaakt. Voor het ‘bodemconvenant’ is de focus gelegd op het in beeld brengen van de spoedlocaties.

De overheid geeft als geheel ook invulling aan de wens tot optimale openheid door gegevens over de bodemkwaliteit en de genomen of nog te nemen maatregelen voor zover mogelijk openbaar te maken. De 41 bevoegde overheden doen dit in de regel via de website Bodemloket. Deze overheden werken daarnaast samen om te komen tot een zo eenduidig mogelijke manier van het verzamelen, beheren en ontsluiten van de informatie voor het sturen van de bodemsaneringsoperatie.

Bodeminformatie en verbreding bodembeleid
De Basisregistratie Ondergrond is een nieuwe basisregistratie die 1 januari 2017 van kracht wordt. In deze basisregistratie worden vanaf 2017 gefaseerd 26 gegevensobjecten opgenomen die zo belangrijk zijn voor Nederland dat het een wettelijke verankering rechtvaardigt. Voorbeelden van gegevensobjecten zijn sonderingen en WKO-systemen. Milieukundige bodemonderzoeksgegevens zijn voorlopig niet opgenomen in de BRO, wellicht dat hier in een tweede fase aandacht voor komt.

De Laan van de Leefomgeving (LvdL) is een metafoor voor een infrastructuur waarin alle (gevalideerde) leefomgevinginformatie op eenduidige wijze wordt ontsloten. Onderdeel van de Laan zijn verschillende thematische Informatiehuizen, waaronder het Informatiehuis Bodem en Ondergrond.

INSPIRE is een Europese Richtlijn die ervoor zorgt dat we milieugerelateerde geo-informatie van alle Europese lidstaten kunnen zoeken, bekijken en downloaden van achter onze computer. Alle Europese lidstaten werken mee. INSPIRE werkt met 34 thema’s. Bodem is één van deze thema’s.

Nadere informatie:
De website van Infomil biedt informatie over het Verdrag van Aarhus en de daaruit voortvloeiende regelgeving. De informatie is gericht op overheidsorganisaties.
De website van het ministerie van VROM op hoofdlijnen hetzelfde voor een breed publiek.
De website van project BIELLS (Bodeminformatie, essentieel voor landelijke en lokale sturing) voor gegevens over bodemverontreiniging.
Officiële informatie van de bevoegde overheden op de website Bodemloket.
De website van de projectorganisatie LIB (Landelijk Informatiebeheer Bodem).
Leidraad bodembescherming, praktijkdeel, 3220.