Vertaal deze pagina

Richtlijn herstel en beheer (water)bodemkwaliteit

U bevindt zich op: Home › Bibliotheek › Bodembescherming › Aardkundige waarden › Aardkundige waarden in het hoogveengebied

Aardkundige waarden in het hoogveengebied

Het ontstaan van het hoogveen met aardkundige waarden

Hoogveen in Nederland komt voor in Groningen, Friesland, Drenthe, Overijssel, Noord-Brabant en Limburg. Het veen is ontstaan op plaatsen waar plantenresten minder snel verteren dan dat ze worden geproduceerd. Normaal gesproken vergaat dood plantenmateriaal doordat het in contact komt met zuurstof en actieve bacteriën. Echter gaan lage temperaturen en het afsluiten van het organische materiaal tegen zuurstof, door bijvoorbeeld water, de vertering van de plantenresten tegen. Hierdoor vond in moerassen aan het einde van de laatste ijstijd veenvorming plaats in de laagtes (uitblazingskommen of ijskernheuvels (pingoruïnes) van de zandgronden, waar water niet kon worden afgevoerd. Ook hoopte veen zich op in de beekdalen, die een ondoorlatende ondergrond van keileem hadden, waardoor er verminderde afwatering was. In het Midden-Holoceen breidde het veen zich door de stijgende zeespiegel sterk uit en bedekte grote delen van het dekzand.

Verder van de rivieren af nam de kans op overstroming af en kreeg het veen een steeds voedselarmer karakter. Het voedselarme karakter ontstaat doordat dit veen vooral gevoed wordt door regenwater, waardoor nutriënten uitspoelen. Rond het keileemplateau van Drenthe en in Noord-Brabant (de Groote Peel) ontstonden uitgestrekte venen. Het meeste hiervan is afgegraven voor de turfwinning. Ten behoeve van deze turfwinning werd het veen ontwaterd door het graven van veel kanalen. Het hoogveenontginningslandschap wordt dan ook gekenmerkt door een geometrisch patroon van hoofdkanalen en (zij)wijken. Ook ontstonden veel meren door de veenafgraving. Levend hoogveen komt bijna niet meer voor, dit is aardkundig en ecologisch gezien vrij zeldzaam. Zie ook [B. Aardkundige waarden per landschapstype]. Zie voor meer informatie externe links onderaan de pagina.

Aardkundige waarden van hoogveen

Veen wordt gezien als aardkundige waarde omdat veen een geologische formatie (afzetting) is. Het bevat veel informatie over de plantengroei en dus over het klimaat in het verleden. Huidige hoogveengebieden zijn in het Noordoosten van het land te vinden in Groningen, Friesland, Drenthe en in het Zuiden van het land in Noord-Brabant en Limburg. Voorbeelden zijn het Boertangerveen en het Amsterdamsche Veld in Drenthe, het Fochtelooer veen op de grens van Friesland en Drenthe, de Engbertdijkse venen in Overijssel en de Peelvenen op de grens van Noord-Brabant en Limburg. Zie ook [Aardkundige waarden in de provincie Groningen], [Aardkundige waarden in de provincie Friesland], [Aardkundige waarden in de provincie Drenthe], [Aardkundige waarden in de provincie Overijssel], [Aardkundig waarden in de provincie Limburg] en [Aardkundige waarden in de provincie Noord-Brabant].

Op de Basiskaart Aardkundige Waarden in het boek Bewogen aarde (Beusekom, E. 2007) zijn de aardkundige waarden op kaart weergegeven. Een vergelijkbare kaart is de overzichtskaart van aardkundige waarden van de Rijksdienst van Cultureel Erfgoed. Hierop zijn uitgebreide beschrijvingen te vinden van de eigenschappen en het voorkomen van de aardkundige waarden in Nederland. Beschrijvingen van de verschillende landschappen in Nederland en de aardkundige fenomenen die erin te vinden zijn, staan in het boek Bewogen aarde (zie onderstaande links). Ook het boek Landschappelijk Nederland is een waardevol naslagwerk met betrekking tot (het ontstaan van) de landschappen en aardkundige fenomenen in Nederland.