Archeologie, zelfregulering
De Kwaliteitsnorm voor de Nederlandse Archeologie (KNA) werd tussen 2001 en 2003 door het Nederlandse professionele archeologische veld ontwikkeld met financiële en organisatorische steun vanuit het Ministerie van OCW. De KNA bestaat uit een omvangrijke set van specificaties en procedures die van toepassing zijn op de praktijk van de meest gangbare archeologische werkzaamheden en producten. De KNA voorziet tevens in de minimum opleidings- en ervaringseisen waaraan personen (actoren) moeten voldoen om bepaalde archeologische werkzaamheden te mogen uitvoeren. In feite vormen deze eisen en specificaties de minimale standaarden voor de uitvoering van de belangrijkste stappen in het [archeologisch proces]. Dit proces zorgt ervoor dat archeologie volwaardig kan worden meegewogen bij beslissingen omtrent de ruimtelijke inrichting op iedere schaal. Op dit moment zijn de procedures en eisen voor de volgende protocollen vastgelegd in de KNA:
- Programma’s van Eisen;
- Bureauonderzoek;
- Inventariserend veldonderzoek, overige (waaronder: booronderzoek en oppervlaktekartering);
- Inventariserend veldonderzoek, proefsleuven;
- Archeologische begeleiding;
- Fysiek beschermen;
- Specialistisch onderzoek;
- Opgraving;
- Maritieme archeologie;
- Depotbeheer.
Daarnaast zijn er als aanvulling hierop diverse uitvoeringsleidraden opgesteld, en kunnen de protocollen ook bijlagen bevatten, bijvoorbeeld over de waardering en de selectie van archeologische vindplaatsen.
De KNA omschrijft de technische handelingen en de actoren die deze handelingen mogen uitvoeren. De KNA formuleert niet de onderzoeksvragen die bij een bepaald onderzoek of een opgraving beantwoord dienen te worden. De bevoegde overheid is daarvoor zelf verantwoordelijk en dient deze voorafgaand aan elk onderzoek vast te leggen in een verplicht [Programma van Eisen (PvE)].
De KNA wordt regelmatig geëvalueerd, geactualiseerd en aangevuld. Dit wordt voorbereid in werkgroepen, die zijn samengesteld uit specialisten van de verschillende sectoren binnen de professie: bedrijven, overheidsarcheologen, universiteiten. Nieuwe versies worden formeel vastgesteld door het [Centraal College van Deskundigen Archeologie (CCvD)] en beheerd door de [Stichting voor Infrastructuur, Kwaliteitsborging en Bodembeheer (SIKB)]. De huidige versie, KNA 3.1, dateert uit 2006.