TECHNIEKSHEET

Onderzoekstechniek: Echolood

Versie: November 2016

[Naar zoekapplicatie]

Samenvattende omschrijving techniek (gebaseerd op praktijkervaring van onafhankelijk techniekexpert)

Deze techniek maakt gebruik van geluidspulsen om de afstand van het wateroppervlak tot de waterbodem te meten. De tijd die uitgezonden pulsen nodig hebben om terug te komen bij het punt waar ze zijn opgewekt wordt omgerekend naar de afstand tot de waterbodem. De metingen worden vaak in raaien of in een grid uitgevoerd. Zo kunnen diepteprofielen of dieptekaarten van een water worden gemaakt. Daarnaast is het met behulp van multi- en single beam data (na interpretatie) mogelijk om onderscheidende lagen (bovenzijde slib, bovenzijde vaste waterbodem) te bepalen.

Algemene informatie (gebaseerd op informatie van techniekaanbieder)

Naam

Echolood.

Ook wel bekend als Singlebeam of multibeam.

Meeteenheid en parameter

Diepte van de waterbodem in meters.

Bodemfase

Aard techniek

Plaats van toepassing

Detectiewijze

Toepasbaar in afzonderlijke lagen

Minimale dikte laag: n.v.t.

Bodemtypen waarvoor techniek geschikt is

Landbodem/waterbodem

Stap in keten van dataverzamelen

Moment van beschikbaarheid resultaten

Ontwikkelingsfase techniek

Wijze van inkopen

Algemene omschrijving uitvoeringswijze

Het apparaat wordt aan of onder een schip bevestigd en, in combinatie met een positiemeetinstrument, aangesloten op een computer. Door met het schip langs raaien te varen wordt de diepte van de waterbodem in een groter gebied gescand. Al aan boord kan met de computer nabewerking van de metingen plaatsvinden. Zo kunnen diepteprofielen of dieptekaarten worden gemaakt. Extrapolatie naar een gebiedsdekkend beeld vindt off site plaats in bijvoorbeeld GIS.

Werkingsprincipe

Het echolood produceert geluidspulsen. Deze planten zich door het water voort en treffen dan de waterbodem. Deze weerkaatst de puls en een deel van de weerkaatste puls wordt geregistreerd. Het echolood berekent vervolgens aan de hand van de tijd die de geluidspuls nodig heeft voor zijn 'reis', de waterdiepte.

Punt / lijnmeting / volumemeting

Technische specificaties

(w.o. nauwkeurigheid)

Het minimale bereik is circa 0,75 meter (heen en terug 1,5 m), maximaal bereik is 250 meter (heen en terug 500 meter); de nauwkeurigheid is circa 0,1%. De nauwkeurigheid is afhankelijk van de temperatuur, soortelijk gewicht van het water, de bodemstructuur (dichtheid waterbodem minimaal 1100 kg/m3) en de waterdruk.

Voor het onderscheid tussen multi-beam/single-beam echolood zie de internetreferenties.

Typisch dieptebereik

Van 0,75 meter tot 250 meter.

Tijdeigenschappen

Een meting kan in korte tijd worden uitgevoerd. Herhalingsmetingen zijn mogelijk door wederom over dezelfde locatie te varen en de metingen te herhalen. Dit levert informatie op over tijdsvariaties in de diepte van de waterbodem.

Meetsnelheid

Vaarsnelheid 7 - 30 km/u waarbij continue kan worden gemeten.

Presentatie resultaten

Direct afleesbaar na computerinterpretatie op display.

Kosten

Als apparaat € 5.000 tot € 25.000 (excl. montage en installatie) en als dienst ca.

€ 4.000 per dag (incl. meting, interpretatie en rapportage).

Een geavanceerd multibeam echolood kost tot € 200.000.

Trends en ontwikkelingen

Ook mogelijk met radiografische bestuurbare bootjes. Door de inzet van deze (zeer) kleine bootjes kunnen metingen in heel ondiep water worden uitgevoerd.

Illustratie

Gebruikersinformatie (gebaseerd op praktijkervaring van onafhankelijk techniekexpert)

Beschikbaarheid

Wordt techniek vaak toegepast?

Onderzoeksfase waarin techniek toepasbaar is

Verificatiemetingen / ijkmetingen

Veel gebruikte toepassing in praktijk

In kaart brengen/lokaliseren diepte waterbodem en/of sliblaag.

Opsporen van objecten door de combinatie van multibeam met bijvoorbeeld side scan sonar.

Geschiktheid

Geschikt voor zowel diepe als ondiepe wateren (minimale waterdiepte 0,75 m) en voor locaties waar relatief veel metingen moeten worden uitgevoerd.

Praktijkervaringen in Nederland

Op diverse rijkswateren is uitgebreid ervaring opgedaan, op onder meer het Ketelmeer, de Hollandsche IJssel, het Twentekanaal en de Vecht is de waterbodemoppervlak of de bovenkant sliblaag nauwgezet en succesvol in beeld gebracht.

RWS heeft ruime ervaring met de toepassing van deze techniek op alle rijkswateren (inclusief zee) vooral voor nautisch- en technisch beheer. Tweejaarlijks wordt de waterbodem ter plaatse van grote wateren in kaart gebracht.

“Do's“

Het bereik aanpassen naar waterdiepte om foutieve metingen te voorkomen.

Voer gelijktijdig GPS-plaatsbepaling uit, waarbij ook de hoogte wordt vastgesteld (bepalen x,y,z coördinaten).

“Don'ts “

Luchtbellen en scholen vissen kunnen foutieve data opleveren.

Ook geschikt voor

Bepaling bodemstructuur, opsporen bodemvreemde objecten, lokalisatie vis.

Achtergrondinformatie / Links

Bodemstandaard

QMS norm 1 t/m 4 (meetnauwkeurigheid)

Richtlijn Baggervolumebepalingen

Literatuur

Opnametechnieken Vaklodingen (Deltares)

Hyperlinks (internet)

Deltares

Stowa

Sialtech

Geoplus

Wikipedia (multibeam)

Wikipedia (singlebeam)

Teledyne Odom MB1 Multibeam Echosounder