TECHNIEKSHEET

Onderzoekstechniek: Oliedetectiepan

Versie: November 2016

[Naar zoekapplicatie]

Samenvattende omschrijving techniek (gebaseerd op praktijkervaring van onafhankelijk techniekexpert)

De oliedetectiepan is ontwikkeld voor een snelle on-site semi-kwantitatieve analyse van grondmonsters op drijvende verontreinigingen zoals zepen, kleurstoffen en allerlei oliederivaten zoals teer, smeerolie, kerosine en benzine. In de praktijk wordt de techniek voornamelijk gebruikt om grond op olieverontreinigingen te beoordelen.

Voor semi-kwantitatieve veldanalyses van het gehalte minerale olie/olie-achtige of oppervlakte-actieve stoffen in bodemmonsters.

Algemene informatie (gebaseerd op informatie van techniekaanbieder)

Naam

Oliedetectiepan.

Ook wel oliepan of oil detection pan genoemd.

Meeteenheid en parameter

Aanwezigheid van puur product van organische verbindingen.

Bodemfase

Aard techniek

Plaats van toepassing

Detectiewijze

Toepasbaar in afzonderlijke lagen

Minimale dikte laag:

n.v.t.

Bodemtypen waarvoor techniek geschikt is

Landbodem/waterbodem

Stap in keten van dataverzamelen

Moment van beschikbaarheid resultaten

Ontwikkelingsfase techniek

Wijze van inkopen

Algemene omschrijving uitvoeringswijze

Grondmonster wordt met water gemengd. Organische component gaat drijven. Om het monster te onderzoeken in de oliedetectiepan: beide gedeelten van de pan vullen met schoon leidingwater; in het gedeelte zonder detectieplaat de grond aanbrengen; vervolgens de drijflaag overschenken naar de bak met de detectieplaat.

Werkingsprincipe

Door interpretatie van lichtbrekingsverschijnselen van de vloeistoflagen (kleur, patroon) is indeling van de concentratie in vijf klassen mogelijk.

Punt / lijnmeting / volumemeting

Technische specificaties

(w.o. nauwkeurigheid)

• Laat direct zien of zich olieachtige of oppervlakteactieve stoffen in de bodem bevinden;
• Detecteren van ook de laagste olieconcentraties;
• Onderscheid te maken tussen vijf concentratieklassen;
• Zo mogelijk ook de aard en ouderdom van de olie en andere verontreinigende stoffen.

Typisch dieptebereik

n.v.t.

Tijdeigenschappen

De oliedetectiepan is ontwikkeld voor een snelle on-siteanalyse van bodem en grondwater.

Meetsnelheid

Metingen zijn in het veld beschikbaar (enkele minuten). Tragere respons bij lage watertemperaturen (< 10 °C); kan bij lage oliegehalten een negatieve interferentie veroorzaken; verleng in dat geval de verblijftijd tot minimaal 5 minuten.

Presentatie resultaten

Te noteren waarnemingen (aard van de verontreiniging):

• Kleur: regenboogeffect: benzine, terpentine, aromaten. Blauwdominantie: dieselolie, ruwe olie. Groene tinten: teerolie, hydraulische olie.
• Matheid: hoe matter de drijvende laag, hoe ouder de olie (decompositie).
• Verdampingseffecten (“ogen”): benzeen (bijvoorbeeld oudere typen benzine, ruwe olie, condensaat).
• Vorming van ballen (vergelijk vet): boor- en snijolie.
• Schuimvorming: detergenten/reinigingsmiddelen.
• Zwarte drijvende deeltjes: kolenstof (voormalige gasfabriek).

Bij het beoordelen in welke mate zich een olielaag heeft gevormd, wordt de volgende classificatie aangehouden:

• klasse 0: maximaal 2 zeer kleine olievlekjes (< 1 cm2);
• klasse 1: oliesporen met 3 tot 5 kleine olievlekjes of een streep (1 - 10 cm2);
• klasse 2: verscheidene oliestrepen of olievlekken (het oppervlak van het compartiment maximaal 30% bedekt);
• klasse 3: olievlekken met een dekkingsgraad van 30 - 75%;
• klasse 4: olievlekken met een dekkingsgraad van 75 - 100%.

De beoordeling hoort bij volgende getrapte concentratieschaal:

Klasse

Verontreinigingsgraad

Concentratie in mg/kg

0

niet

<20 - 50

1

licht

20 - 200

2

matig

100 - 2.000

3

sterk

1.000 - 10.000

4

ernstig

>5000 - 10.000

Kosten

Eenmalige aanschaf à € 350,- geen slijtage of onderhoudskosten. Er kan een goede indicatie van de mate van verontreiniging in het veld worden verkregen. Dit betekent dat zeer gericht monsters kunnen worden genomen voor laboratoriumonderzoek en ad hoc beslissingen bij saneringsontgravingen mogelijk worden, waardoor de kosten lager blijven.

Trends en ontwikkelingen

-

Illustratie

[Figuur]

Gebruikersinformatie (gebaseerd op praktijkervaring van onafhankelijk techniekexpert)

Beschikbaarheid

Wordt techniek vaak toegepast?

Onderzoeksfase waarin techniek toepasbaar is

Verificatiemetingen / ijkmetingen

Veel gebruikte toepassing in praktijk

De oliedetectiepan inzetten in de eerste fasen van bodemonderzoek, voor het scheiden van grondsoorten, maar ook wel om nodeloze afvoer van niet verontreinigde grond tijdens de ontgravings- / saneringsfase te voorkomen.

Geschiktheid

Laat direct zien of zich olie in de bodem bevindt.

Detecteren van ook de laagste olieconcentraties.

Praktijkervaringen in Nederland

Het is een volledig gevalideerde en algemeen gebruikte techniek.

De test is makkelijk toepasbaar en kosteneffectief.

“Do's“

Controlemonsters aanbieden voor laboratoriumonderzoek. De veldwerker opleiden en regelmatig 'kalibreren'.

Altijd schoon leidingwater gebruiken.

Na elke bepaling/monster de pan en detectieplaat schoonspoelen met schoon leidingwater. Daarna pas de volgende bepaling uitvoeren.

“Don'ts “

Vergeten de pan voor ieder monster telkens goed uit te spoelen.

Niet geschikt om absolute gehalten aan stoffen vast te stellen.

Ook geschikt voor

Aromaten, VOCL: zijn wel zichtbaar, maar niet zo nauwkeurig te classificeren als olie.

Achtergrondinformatie / Links

Bodemstandaard

-

Literatuur

-

Hyperlinks (internet)

Eijkelkamp: Gebruiksaanwijzing.

Van Walt: Oliepan demonstratie (niet geheel volgens de gebruiksvoorschriften).

Eijkelkamp: Oliedetectiepan type Arcadis-Eijkelkamp.