Richtlijn herstel en beheer (water)bodemkwaliteit

Open ontgraven, Schade landbouwgewassen, beplantingen en vegetatie

De instantie die het Saneringsonderzoek uitvoert dient desgewenst ook een analyse te maken van de invloed van grondwaterstandsverlaging door bemaling op de opbrengst van gewassen en op andere beplantingen en vegetatie. Er kan ook schade ontstaan aan infrastructurele werken.

Landbouwgewassen
De vermindering van de opbrengst van gewassen ten gevolge van een bouwputbemaling kan feitelijk pas achteraf worden vastgesteld, aangezien de heersende weersomstandigheden sterk bepalend zijn voor de mate waarin schade zal optreden.
In de praktijk blijkt de opbrengst van gewassen (hoeveelheid droge stof) nagenoeg evenredig te zijn met de actuele verdamping van het gewas. De berekening van de vermindering van de opbrengst komt daarom voor een belangrijk deel neer op de berekening van de beschikbare hoeveelheden vocht uit de diepere grondlagen.

Hierbij spelen de bodemeigenschappen van de grond, het niveau van de grondwaterstanden, de dikte van de wortelzone en het type gewas een belangrijke rol.
Voor een snelle indicatie van de te verwachten opbrengstvermindering is door de werkgroep Herziening Evaluatie Landinrichtingsplannen (HELP) een overzicht gemaakt van de invloed van de grondwaterstand op de opbrengsten van akkerbouw en grasland, gebaseerd op praktische ervaring en inzicht, gecombineerd met modelberekeningen.

Bomen, sierbeplantingen en bolgewassen
Met name bomen, sierbeplantingen en bolgewassen kunnen door de bemaling van een bouwput schade oplopen.
Bij de vochtvoorziening van bomen speelt de diepte van de beworteling een belangrijke rol. Door de grote verdamping is een boom vaak voor een belangrijk deel aangewezen op aanvoer van water uit de diepere bodemlagen.
Bij een verlaging van de grondwaterstand bestaat het gevaar dat het contact tussen de wortels en het grondwater wordt verbroken waardoor een fataal vochttekort kan ontstaan.
Ter vaststelling van de groeiomstandigheden en de diepte van de beworteling dienen nadere gegevens te worden verzameld omtrent de natuurlijke fluctuatie van de grondwaterstand, alsmede de samenstelling en de indringingsweerstand van de bodem op verschillende diepten.
Bij aanwezigheid van sierteelt en bolgewassen is overleg met de betreffende Consulentschappen gewenst in verband met het vaststellen van de te verwachten schade.

Natuurgebieden
Indien sprake is van een mogelijke beïnvloeding van waardevolle gevoelige natuurgebieden, dient informatie te worden verzameld omtrent de milieu-eigenschappen van de aanwezige plantengemeenschappen en soorten en dient de gevoeligheid ten aanzien van verschillende milieufactoren (ecologische indicatiewaarden) te worden onderzocht.
Niet alleen de beïnvloeding van de grondwaterstanden, maar ook de beïnvloeding van de kwaliteit van het grondwater vormt een risico voor de natuurlijke vegetatie (zie literatuurverwijzing 5, 12).