Richtlijn herstel en beheer (water)bodemkwaliteit

Verwerken van grond, ecologisch herstel

5.4 Ecologisch herstel(zie literatuurverwijzing 20)

Reiniging van grond kan weliswaar tot schone/herbruikbare grond of een toepasbare bouwstof leiden, maar ten gevolge van het reinigingsproces kunnen ook belangrijke fysische, chemische en biologische eigenschappen sterk wijzigen. Zo verdwijnt bij thermische en natte reiniging zowel de bodemstructuur als alle bodemleven. De afzet van gereinigde grond was tot voor enkele jaren terug zeer moeilijk, enerzijds door het ontbreken van een hergebruikbeleid, maar ook door het stigma dat, ondanks de reiniging, op deze grond rustte.

Binnen het bodembeschermingbeleid worden de ecologische functionele eigenschappen van de grond zeer belangrijk geacht. Het verlies van deze eigenschappen ten gevolge van de reiniging en het herstel van deze eigenschappen, spontaan of versneld, is onderwerp geweest van het onderzoeksprogramma ‘Ecologisch herstel van gereinigde grond’ (onder auspiciën van het speerpuntprogramma bodemonderzoek). In dit onderzoeksprogramma is terugkeer van een functionerend bodemecosysteem en vegetatie onderzocht op bestaande veldlocaties met thermisch en biologisch gereinigde grond.

Uit een veldonderzoek naar regenwormen (Lumbricidae) blijkt dat er sprake is van een duidelijke ontwikkeling van de regenwormgemeenschap in de gereinigde grond. Naarmate de gereinigde grond ouder wordt nemen het soortenaantal, de dichtheden, de biomassa, het percentage regenwormen in de ondergrond (dieper dan 5 cm) en het percentage juveniele wormen significant toe. Ondanks deze ontwikkeling komt de regenwormgemeenschap in de oudere gereinigde grond in het algemeen nog niet overeen met die van de aangrenzende grond (lokale referentie). Hierop zijn een aantal uitzonderingen, waarbij de ontwikkeling zo snel is geweest dat de regenwormgemeenschap in de meeste aspecten overeen komt met die van de aangrenzende grond. Dit geldt met name voor een 3 jaar oude biologisch gereinigde partij en voor een circa 7 jaar oude met organische stof gecorrigeerde partij thermisch gereinigde grond.
Het herstel van biologisch en thermisch gereinigde grond verschilt opvallend. Herstel van biologisch gereinigde grond lijkt zeer snel te verlopen en lijkt uit oogpunt van ecologisch herstel te prefereren boven thermische reiniging. Het ecologisch herstel van thermisch gereinigde grond verloopt langzamer en is waarschijnlijk in belangrijke mate te versnellen door toevoeging van organische stof.
Het veldonderzoek heeft belangrijke aanwijzingen opgeleverd dat de kolonisatie en successie in gereinigde grond normaal lijken te verlopen, maar dit beeld dient nog definitief te worden bevestigd.