Isolatie, algemene aspecten, opbouw van IBC-scenario's

Een saneringsscenario is de combinatie van saneringsmethoden die wordt toegepast om een saneringsdoel te bereiken. Op een meer gedetailleerd niveau vormen logische combinaties van technieken een saneringsvariant voor het bereiken van hetzelfde doel. Hier en in het vervolg zal uitsluitend worden ingegaan op de isolatiemaatregelen, niet op de aspecten van beheersen en controle, noch op de combinatie van isolatie- met reinigings- of verwijderingstechnieken.

Er bestaan (nog) geen algemene richtlijnen voor het invullen van IBC-maatregelen in specifieke gevallen anders dan stortinrichtingen en volgens het Besluit bodemkwaliteit . In het Stortbesluit wordt gesteld dat bij nieuwe stortinrichtingen een onderafdichting en een eindafdichting (bovenafdichting) noodzakelijk zijn (zie literatuurverwijzing 2). Bij bestaande stortinrichtingen zonder of met onvoldoende functionerende onderafdichting is het aanbrengen van een bovenafdichting noodzakelijk. De hier achterliggende redenering sluit aan op de gang van zaken voor de beoordeling van voorzieningen die ten behoeve van de isolatie van verontreinigde landbodems worden aangebracht. Namelijk: geen verdere verspreiding is het streven en de toepassing van de ‘best uitvoerbare technieken’ is de praktijk.

Voor het Bouwstoffenbesluit (inmiddels vervangen door het Besluit bodemkwaliteit) is een technisch document opgesteld (literatuurverwijzing 16). Dit document beschrijft hoe een bovenafdichtingsconstructie ontworpen en aangelegd moet worden. Het document beschrijft de materialen die voor een bovenafdichting het meest gangbaar zijn.

Bij verontreinigde landbodems is de situatie minder eenvoudig. De verontreiniging bevindt zich vaak tot zekere diepte in de bodem en zelfs een onderafdichting in de vorm van een slecht doorlatende kleilaag is niet altijd van nature aanwezig. Bovendien kan een eventuele bovenafdichting niet aan de randen aansluitend op de onderafdichting worden aangelegd zoals dit bij de aanleg van een stortinrichting wel mogelijk is.

Alle in de Richtlijn Herstel en Beheer genoemde methoden kunnen deel uitmaken van een IBC-scenario, afzonderlijk, of in combinatie met elkaar. In de tabel Methodische indeling van IBC scenario's zijn de combinaties weergegeven die theoretisch mogelijk zijn. In de derde kolom is de vraag gesteld of met het beschouwde scenario op zinvolle wijze aan het IBC-beginsel kan worden voldaan. Uit de tabel blijkt dat:

• een aantal scenario’s als niet zinvol beschouwd moet worden omdat het maar een deel van de verspreidingsmogelijkheden beperkt; voorbeelden zijn onderafdichting (4) en verticale afdichting (5);
• de geohydrologische situatie van belang is; bijvoorbeeld alleen als de positie van de basis van de bodemverontreiniging boven grondwaterpeil ligt is scenario (3) uitsluitend bovenafdichting zinvol;
• een aantal scenario’s bij voorbaat niet zinvol is omdat deze scenario’s vrijwel niets toevoegen aan een eenvoudiger scenario op basis van één of slechts enkele van de methoden waaruit dit scenario bestaat; dit geldt bijvoorbeeld voor de scenario’s (6), (7), (9) en (11);
• een aantal scenario’s, ten opzichte van eenvoudiger scenario’s, wel zinvol is omdat daarmee de hoeveelheid te onttrekken grondwater kan worden beperkt; dit betreft bijvoorbeeld de scenario’s (10), (11) en (15).