Richtlijn herstel en beheer (water)bodemkwaliteit

Isolatie, bovenafdichting met natuurlijke materialen, toepassingsgebied algemeen, chemische bestendigheid

Verontreinigingssituatie
Natuurlijke afdichtingsmaterialen kunnen in principe door verontreinigende stoffen worden aangetast. Vanuit de praktijkgevallen is niet gebleken dat dit is opgetreden. De potentiële aantasting van de bovenafdichting door verontreinigende stoffen wordt namelijk door verschillende voorzieningen binnen de totale constructie opgevangen zoals bijvoorbeeld: een gasonttrekkingssysteem, een drainagesysteem, een extra synthetische afdichtingslaag, een capillaire barrière of een diffusieremmende laag. Echter, als gevolg van bijvoorbeeld een (plotselinge) stijging van de grondwaterstand, zijdelings uittredend percolaat (in geval van een stortplaats) of de aanwezigheid van veel gasvormige verbindingen, is contact niet geheel uit te sluiten. In de meeste gevallen zal het om kortdurende blootstellingen gaan.

De chemische bestendigheid van de beschouwde afdichtingsmaterialen varieert per materiaal.

Natuurlijke klei
De chemische bestendigheid van natuurlijke kleien wordt in sterke mate bepaald door de aard en de onderlinge verhouding van de kleimineralen die aanwezig zijn (kaoliniet, montmorilloniet, illiet, muskoviet). In het algemeen geldt dat als de zweleigenschappen van de kleimineralen worden aangetast, de waterdoorlatendheid toeneemt. Voor meer informatie wordt verwezen naar de studie van Boels (literatuurverwijzing 9 en 12).

Zand-bentoniet
In het algemeen geldt dat de waterdoorlatendheid van zand-bentoniet toeneemt onder invloed van oplossingen met een relatief hoge concentratie aan meerwaardige kationen (zoals calcium, in geval van natrium- bentoniet) en zouten (zoals percolatiewater) (literatuurverwijzing 9 en 12). Het contact met kalkhoudend grondwater (in geval van natrium-bentoniet) en percolatiewater moet daarom worden voorkomen. De grondlagen boven de afdichtingslaag alsmede het zand in het zand-bentonietmengsel mogen niet kalkrijk zijn. De invloed van sterke zuren, sterke basen en organische oplosmiddelen op de waterdoorlatendheid van zand-bentoniet is niet bekend. Sterke zuren en basen kunnen de kleikristallen aantasten. Organische oplosmiddelen kunnen door de diëlectrische eigenschappen van de vloeistof de dikte van de dubbellaag om de kleideeltjes beïnvloeden.

Zand-bentoniet-polymeer
Door de toevoeging van het polymeer is de chemische bestendigheid en verwerkbaarheid van zand-bentoniet-polymeer beter dan van zand- bentoniet. De waterdoorlatendheid wordt niet negatief beïnvloed door percolaat, sterke zuren (pH 1,5) en sterke basen (pH 10); de waterdoorlatendheid van zand-bentoniet-polymeer met percolaat neemt zelfs af (literatuurverwijzing 17)

Bentonietmatten
De chemische bestendigheid van het minerale deel van bentonietmatten is vergelijkbaar met zand-bentoniet. De geotextielen die in bentonietmatten worden toegepast, bestaan uit PP (polypropyleen) of PE (polyethyleen). Deze materialen hebben een hoge chemische resistentie. Om deze reden worden PP en met name PE veel toegepast bij constructies in afvalstortplaatsen. Langdurige blootstelling aan UV-licht moet worden voorkomen.