Richtlijn herstel en beheer (water)bodemkwaliteit

Isolatie, verticale afdichting, uitgangspunten voor het ontwerp, technieken gebaseerd op grondvervanging (cement bentonietwanden)

Cement-bentoniet diepwanden
De toepassing van cement-bentoniet diepwanden als waterkerend scherm dateert uit de jaren vijftig. Diepwanden worden gemaakt door het graven van een smalle (0,40 à 1,20 m breed) en relatief diepe sleuf en deze te vullen met een slecht doorlatende substantie. De gebruikte substanties bestaan voornamelijk uit bentoniet en cement waaraan desgewenst vulstoffen (zand, klei e.d.) worden toegevoegd. Als voor een grondkerende functie een grote sterkte vereist is kan ook een betonnen diepwand (zonder betoniet) worden aangelegd, eventueel met wapening. Dit type materiaal wordt overigens weinig toegepast bij isolatievoorzieningen. In veel isolatiegevallen is geen grondkerende functie nodig (voor toepassing als grond- en waterkerende constructie zoek ook op diepwand). Een betonnen diepwand is duurder dan een cement-bentoniet diepwand (voor meer informatie zoek ook op verticale afdichting, kosten). Andere redenen zijn de flexibiliteit en het zelfherstellend vermogen van cement-bentoniet diepwanden.

Voor het graven van de sleuven kunnen bijvoorbeeld kelly-grijpers (grijpers bewegend langs een ‘kelly’-stang) worden toegepast. Hiermee hebben vele aannemers in ons land ervaring. Voor diepe sleuven, zoals de voor het Griftpark (Utrecht) benodigde 50 m diepte zijn andere graafmethoden vereist, zoals de hydrofrees (voor meer informatie zoek ook op diepwandtechniek).

Bij de aanleg van cement-bentoniet diepwanden wordt tegenwoordig zowel van een 1-fase- als van een 2-fasensysteem gebruik gemaakt. In beide gevallen wordt de sleuf tijdens het graven gevuld met een tijdelijke steunvloeistof. Deze zorgt ervoor dat de sleufwand stabiel blijft en niet instort.

In een één-fasesysteem wordt gebruik gemaakt van een cement-bentoniet suspensie en men laat deze suspensie uitharden nadat een sectie van de sleuf gereed is.

In een twee-fasensysteem wordt eerst een bentonietspoeling toegepast en na voltooiing van het uitgraven van een sectie wordt deze steunvloeistof vervangen door de substantie die de definitieve wand gaat vormen. De steunvloeistof wordt vervangen door de sleuf van onderen uit via stortkokers vol te storten met het zwaardere mengsel. De steunvloeistof kan na regeneratie enige malen worden hergebruikt.

Cement-bentoniet diepwanden zijn onder andere toegepast op het EMK-terrein in Krimpen a/d IJssel, de 3e Merwedehaven in Dordrecht (1-fase), Rijsbergen (Noord-Brabant), Dordrecht N.S. en bij de isolatie van het Griftpark te Utrecht (2-fasen).