Richtlijn herstel en beheer (water)bodemkwaliteit

Baggeren en transporteren, grof vuil in baggerspecie

Grof vuil is materiaal dat geen deel uitmaakt van de grondgesteldheid, maar wel een (sterk) vertragende invloed kan hebben op het baggerproces. Ook is het mogelijk dat het zich in het geheel niet door het gekozen baggerwerktuig laat verwijderen. In dat geval dient met een speciaal voor dat doel ontwikkeld werktuig te worden gewerkt. Het verwijderen van grof vuil kan gepaard gaan met het optreden van een (aanzienlijke) vertroebeling en mors bijvoorbeeld als gevolg van het niet sluiten van de klep van een graafbak of grijper.

Onderzoeksinspanning
Door AKWA-WAU is een handreiking opgesteld waarin uitgebreid op de problematiek over bodemvreemde materialen wordt ingegaan [lit.14]. Het zwaartepunt van die handreiking ligt hierbij op de fractie tussen 2 en 200 cm. In de handreiking wordt speciale aandacht aan het vooronderzoek besteed om het voorkomen van grof materiaal voorafgaand aan de uitvoering vast te stellen. Locaties waar sprake kan zijn van grof vuil betreffen:

  • havens;
  • stadswateren;
  • rivier, stedelijk gebied;
  • kanaal stedelijke gebied;
  • locaties met achterstallig onderhoud.

Voor deze locaties wordt een vooronderzoek aanbevolen waarin aadnacht wordt besteed aan:

  • archiefonderzoek: vergunningen Wm, Wvo;
  • historisch en huidige gebruik van watersyteem en oevers;
  • interviews met locatiekenners: havensmeester, kantoniers veldploegen etc.

Indien aan de orde dan dient dit onderzoek afgestemd te worden op andere afvalstromen zoals asbest, munitie en grofvuil groter dan 2m. Tenslotte wordt aanbevolen een toets te doen op de (mogelijke problemen met de) verwerkbaarheidheid.

Onderzoekstechnieken
Onderstaande tabel is overgenomen uit de handreiking [lit.14]. en geeft een overzicht van de beschikbare onderzoekstechnieken voor het opsporen van grofvuil samengevat.

Tabel 1 Overzicht onderzoekstechnieken voor opsporen grofvuil [lit.14].

Gevoeligheid baggertechnieken

Bij de beschrijving van de werktuigen is de gevoeligheid van het werktuig voor grof vuil aangegeven. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen niet gevoelig, matig gevoelig en zeer gevoelig. Bij deze definities is uitgegaan van de mogelijkheid van het werktuig om het grove vuil op te ruimen en niet met de mogelijke gevolgen daarvan voor vertroebeling of mors. In die zin zou een hydraulische kraan, waarmee in de regel uitstekend grof vuil kan worden opgeruimd, zeer gevoelig zijn indien de bak niet kan worden gesloten. Met de genoemde beperking wordt van de volgende interpretatie uitgegaan:

niet gevoelig:

Met het ingezette werktuig is men in staat om het grove vuil te verwijderen als onderdeel van de normale productiecyclus met inachtneming van een gering productieverlies.

matig gevoelig:

Met het ingezette werktuig is men in staat om het grove vuil te verwijderen. Deze verwijdering is een aparte operatie en gaat gepaard met een aanzienlijk productieverlies.

zeer gevoelig:

Met het ingezette werktuig is men niet in staat om het grove vuil te verwijderen. Er dient voor dit doel een ander werktuig te worden ingezet.

De gevoeligheid voor grof vuil is voor elk werktuig verschillend omdat deze afhankelijk is van de omvang van het grove vuil ten opzichte van de afmetingen van het ontgravingswerktuig.

Een afdoende methode voor het vaststellen van de aanwezigheid van grof vuil is niet beschikbaar. De tot op heden meest gebruikte methode is het nagaan van de geschiedenis en het gebruik van de desbetreffende locatie. Metalen voorwerpen van grote omvang, zoals autowrakken, wasmachines e.d. kan men in kaart brengen met behulp van een magneto-meter. Groot vuil dat aan de oppervlakte ligt kan gedetecteerd worden met een side scan sonar survey en dieper liggende voorwerpen met behulp van een seismisch onderzoek [1]. Veel voorkomend grof vuil zoals losse, niet metalen trossen, lompen of plastic zakken is niet afzonderlijk te detecteren. Voor het verwijderen van grof vuil wordt dikwijls gebruik gemaakt van een onderwater-eg in combinatie met een hydraulische kraan. Deze vorm van verwijdering gaat gepaard met vertroebeling en met het uitvlakken van de waterbodem hetgeen op grond van milieuhygiënische randvoorwaarden vaak ontoelaatbaar is.

Scheepswrakken, bommen en dergelijke vallen buiten de hier beschreven definities van grof vuil omdat verwijdering daarvan een apart werk is, of zodanige maatregelen vergt dat het onderhavige werk dient te worden gestopt om eerst het wrak of de bom te verwijderen.