Richtlijn herstel en beheer (water)bodemkwaliteit

Bestemmen van baggerspecie en producten, Eisenpyramide t.b.v. toepassing van producten uit baggerspecie

Voor de meeste toepassingen (wegenbouw, waterbouw etc.) zijn technische eisen opgesteld. Deze eisen hebben betrekking op technische eigenschappen als de korrelopbouw, drainerend vermogen, verbrijzeling, etc. Deze publiekrechtelijke eisen worden verwoord in diverse NEN-normen, CUR-aanbevelingen en in de Standaard RAW Bepalingen. In bestekken wordt vaak verwezen naar deze normen. Afhankelijk van de situatie ter plaatse kunnen specifieke eisen opgesteld worden voor bepaalde toepassingen (die afwijken van de norm). Om te bepalen welke eisen aan de toepassing gesteld moeten worden (en het materiaal), wordt gebruik gemaakt van een methodische analyse van de constructie ten behoeve van de in te vullen eisen.
In de analyse worden de relevante constructieve aspecten onderscheiden, benoemd en volgens een zekere systematiek met elkaar in verband gebracht. De diverse eisenniveaus zijn hiërarchisch geleed naar abstractieniveau waarbij van boven naar beneden de volgende niveaus worden onderscheiden: gebruikerseisen, functie-eisen, constructieve gedragseisen, elementaire gedragseisen en eisen ten aanzien van de aard van het materiaal. Dit wordt de eisenpiramide genoemd. Een en ander is schematisch weergegeven in onderstaande figuur.

Gebruikerseisen
Gebruikerseisen zijn eisen die een uiteindelijke gebruiker stelt aan de constructie en hebben in het algemeen een abstract karakter. De gebruikerseisen worden over het algemeen beleidsmatig verwoord. Het kunnen eisen betreffen op het gebied van comfort, veiligheid, esthetica, kosten en milieubelasting.
Beleidsmatig verwoorde gebruikerseisen zijn veelal van een abstract karakter.

Functie-eisen
Functie-eisen zijn op niveau van functies van een constructie of een onderdeel ervan gesteld. Het betreft aspecten die het primaire gebruik betreffen (zoals vlakheid, stroefheid, etc.), geschiktheid voor recreatieve aspecten, invloeden op de omgeving (geluidshinder, immissie naar water en bodem, etc.), duurzaamheid, esthetische aspecten als vorm en kleur, herbruikbaarheid van de materialen. Functie-eisen dienen ten opzichte van de gebruikerseisen concreet en toetsbaar te zijn.

Constructieve gedragseisen
Constructieve gedragseisen hebben betrekking op het gedrag van de totale constructie of onderdelen daarvan. Een veelheid aan constructieve toepassingmogelijkheden van baggerspecie leidt tot een verscheidenheid aan mogelijke eisen, zoals: vormveranderingsvermogen, evenwichtsdraagvermogen, erosiebestendigheid, volumevastheid, zetting, waterdoorlatendheid, uitlooggedrag, duurzaamheid, ontwikkeling van begroeiing, ontwikkeling van dierlijk leven. In het algemeen geldt voor constructies het belang van onderscheid in potentiële gedragsprestatie en duurzaamheidafhankelijk gedrag. Voor (producten uit) baggerspecie heeft dit een specifieke betekenis. Veel eigenschappen van grond veranderen door rijping en wateronttrekking. In verband met deze eigenschapen is met name het vochtgehalte van het materiaal bij het toepassen ervan van wezenlijk belang.

Elementaire gedragseisen
Elementaire gedragseisen hebben betrekking op proeftechnische gedragingen van een representatieve kleine hoeveelheid materiaal. Het woord elementair heeft betrekking op de kleinste hoeveelheid materiaal waarop de gedragseigenschap nog betrekking kan hebben. Het geniet de voorkeur om te verwijzen naar genormaliseerdeproeven. Er worden de volgende gedragingen onderscheiden; stijfheid, wrijvingseigenschappen, zwel, krimp, verdichtbaarheid, etc.

Eisen aan de aard van het materiaal
Eisen aan de aard van het materiaal hebben betrekking op chemische, mineralogische, fysische en morfologische aspecten. Hierbij worden onder andere onderscheiden: korrelgrootteverdeling, samenstelling, dichtheid, poriëngehalte, vochtgehalte, rijpheid en bodemstructuur.
Uitgaande van de randvoorwaarden dienen ten behoeve van een constructief ontwerp, relaties tussen de aspecten uit de piramide bekend te zijn om eisen op te kunnen stellen waarmee aan de gebruikers- dan wel functie-eisen wordt voldaan.