Richtlijn herstel en beheer (water)bodemkwaliteit

Bestemmen van baggerspecie en producten, Producten uit baggerspecie: kunstbasalt en kunstgranulaat

Kunstbasalt

Onder kunstbasalt wordt verstaan het steenachtig product dat ontstaat na het achtereenvolgens smelten en in een vorm kristalliseren van materiaal. Afhankelijk van de vorm, kunnen verschillende producten gemaakt worden, bijvoorbeeld een zuilvormige steenmassa (kunstmatige basaltzuil). Dit materiaal kan gebroken worden tot een granulair product.

Bij baggerspecieverwerking ontstaan dergelijke producten bij thermische immobilisatie van de fijne fracties na zandafscheiding. Deze fracties bevatten vaak hoge concentraties aan verontreinigende stoffen. De organische stoffen worden verbrand en de zware metalen worden in het materiaal vastgeklonken (geïmmobiliseerd).

In Nederland is in het kader van het POSW het proefproject Nieuwe Merwede uitgevoerd, waar deze kunstbasalten zijn geproduceerd. Het product is relatief homogeen. Het productieproces in het proefstadium werd gekenmerkt door een relatief lage dichtheid en korrelsterkte door luchtinsluitsels en de wijze waarop het kristallisatieproces heeft plaatsgevonden. Dit betreft echter een oplosbaar technisch probleem. Op dit moment is nog geen operationele immobilisatie-installatie in ons land aanwezig.

Fysische eigenschappen
De eerste producties worden gekenmerkt door een relatief lage korrelsterkte, waardoor het materiaal een hogere verbrijzelingsgevoeligheid heeft dan groevesteen en riviergrind. Dit wordt toegeschreven aan het relatief hoge gehalte aan glasachtige mineralen. Dit is het gevolg geweest van het gebruik van kleine vormen, waardoor de buitenzijde relatief snel kon afkoelen als gevolg waarvan een glasachtige fase aan de buitenzijde is gevormd. Behalve een hogere gevoeligheid voor verbrijzeling, wordt productie gekenmerkt in een relatief grote spreiding in volumieke massa. Dit betreft echter een eerste praktijkproef, en toekomstige producties zullen qua eigenschappen verder geoptimaliseerd zijn. De producent van kunstbasalt heeft nog enkele aanvullende proeven uitgevoerd. Deze waren volgens hem succesvol.

Milieuhygiënische kwaliteit
Ofschoon het materiaal in het algemeen als vormgegeven product zal worden toegepast, is kunstbasalt qua uitloging ook bij niet-vormgegeven toepassing te beschouwen als een toepasbare bouwstof waarvan de kwaliteit voldoet aan de maximale samenstellings- en emissiewaarden van het Bbk.Gebroken kunstbasalt is derhalve zonder problemen als niet-vormgegeven bouwstof toe te passen.

Kunstgranulaat

Onder kunstgranulaat wordt verstaan het granulaire kunstgrindproduct dat ontstaat door sintering van slibachtige materialen. Bij baggerspecieverwerking wordt dit proces ingezet op de (zwaar verontreinigde) fijne fracties na zandafscheiding, die worden omgezet in een nuttig toepasbaar grindvervangend materiaal. Door het sinteren van het materiaal worden de zware metalen geïmmobiliseerd en organische stoffen verbrand. Gebroken kunstbasalt kan ook als kunstgranulaat worden beschouwd. Op dit moment is er nog geen operationele sinterinstallatie in ons land.
Kunstgranulaat (grind) is in civieltechnische werken over het algemeen vrij toepasbaar als bouwstof in het kader van het Bbk en is verder toepasbaar als grof toeslagmateriaal in beton of asfalt.

De milieuhygiënische kwaliteit van het te behandelen materiaal, baggerspecie of slibresidu, bepaalt de toepasbaarheid van Ecogrind in niet- vormgegeven toepassingen. Asfalt- of cementbeton waarin Ecogrind als grindvervangend toeslagmateriaal is toegepast, is qua uitloging als vormgegeven categorie 1- materiaal (in het kader van het voormalige Bouwstoffenbesluit) te beschouwen. Mogelijk geeft arseen een overschrijding van de emissie-eisen uit het Besluit bodemkwaliteit, voor het voormalige Bouwstoffenbesluit was dit namelijk een mogelijkheid.