Bestemmen van baggerspecie en producten, Toepassen producten uit baggerspecie in wegenbouw

Hieronder worden de verschillende mogelijkheden voor toepassing van (producten uit) baggerspecie in de wegenbouw uiteengezet.

Ophoging en aanvulling
Een ophoging is een verhoging van het maaiveld tot het gewenste niveau. Een aanvulling is een verhoging van een cunet of ingraving tot het aanliggende maaiveld. Alhoewel hier sprake is van twee verschillende begrippen, kan in beide gevallen ten aanzien van het toegepaste materiaal gesproken worden over ‘ophoogmateriaal’. Constructies (zie onderstaande figuur) waar ophogingen of aanvullingen betrekking op hebben, kunnen autowegen zijn, maar ook spoorwegen, terreinophogingen voor de industrie en woningbouw, en dergelijke. Het verschil tussen een constructieve en niet-constructieve ophoging is de toegestane vervorming/hoogteverandering van constructies aan de oppervlakte.

Een ophoging dient te voldoen aan een aantal functionele eisen. Een ophoging dient een bepaalde tijd haar functie te behouden. Hoogte en taluds moeten zodanig zijn dat een voldoende stabiele constructie wordt verkregen. Verder dient het materiaal een voldoende laag vochtgehalte te hebben, relatief weinig water op te nemen (gevaar van instabiliteit door een hoge waterspanning) en voldoende bestendig te zijn tegen beschadiging door bijvoorbeeld mens of dier. Voor niet-constructieve ophogingen kan ook meer kleiig materiaal toegepast worden. In principe kan zelfs grond met een hoog gehalte aan organische stof als niet-constructief ophoogmateriaal toegepast worden.

De vraag in de ophoogmarkt is dermate groot dat in principe alle reststromen in Nederland gebruikt kunnen worden als ophoogmateriaal. Het zand uit baggerspecie en ook gerijpte baggerspecie is, wat betreft de civieltechnische normen, vrijwel altijd te gebruiken als ophoging c.q. aanvulling.

Uit onderstaande tabel blijkt dat het constructieve gedrag van de ophoging sterk afhankelijk is van de in situ dichtheid en het vochtgehalte. In mindere mate spelen het lutumgehalte, plasticiteitsindex en humusgehalte een rol.
Indien het materiaal als IBC-bouwstoftoepasbaar is, dienen er aanvullende isolatiemaatregelen getroffen te worden.

Invloed van grondparameters op constructieve eigenschappen

Zandbed
Een zandbed wordt ook wel belastingspreidende laag genoemd (zie voor ligging bovenstaande figuur). Deze laag ligt boven de ophoging of aanvulling en zorgt voor een draagkrachtige basis voor de bovenliggende verharding met als doel te voorkomen dat de verharding ontoelaatbaar vervormt. Een zandbed speelt verder een belangrijke rol bij het beperken van de schadelijke invloeden van het klimaat op het gedrag van de wegconstructie (verweking, uitdroging, vorstheffing van de onderliggende lagen). Het materiaal dient niet gevoelig te zijn voor verweking, uitdroging, vorst en zetting.

Zand uit baggerspecie zal zonder veel problemen kunnen voldoen aan de civieltechnische bepalingen. Klei uit baggerspecie is niet geschikt. Indien het zand uit baggerspecie alleen als IBC-bouwstoftoepasbaar is, dienen er aanvullende isolatiemaatregelen getroffen te worden.

Wegfundering
Een wegfundering wordt gebruikt onder een asfalt-, beton- of klinkerlaag. Uit kosten- en constructieve overwegingen wordt dit materiaal toegepast, omdat hiermee de dikte van de asfalt- of betonlaag beduidend kan worden verminderd. Verder dient het materiaal als een belastingspreidende laag, om tegen te gaan dat de bovenliggende laag niet ontoelaatbaar vervormt.

Gebonden fundering
Een gebonden fundering bestaat uit een mengsel van een granulair materiaal met een bindmiddel. Als bindmiddel wordt over het algemeen cement gebruikt, al of niet in combinatie met bitumenemulsie. Cementimmobilisaat is als constructief bouwmateriaal in de wegenbouw te gebruiken als monolithische funderingslaag. Het immobilisaat vormt een plaat met een grote stabiliteit en groot draagvermogen. Bij de toepassing van immobilisaat als wegfundering is gebruik van menggranulaat niet nodig en kan bespaard worden op de dikte van het asfaltpakket. Het materiaal moet binnen enkele uren na immobilisatie worden verdicht en afgewerkt. Een aandachtspunt is scheurvorming door krimp. Bij alle funderingsmaterialen met cementgebonden toepassing kan scheurvorming optreden. Kerven kan dit voorkomen.

Steenfundering
Dit type wegfundering wordt het meest toegepast. Het materiaal bestaat uit een ongebonden steenmengsel. Als funderingsmateriaal wordt op dit moment over het algemeen menggranulaat (een product uit bouw- en sloopafval) gebruikt. Daarnaast worden hoogoven- en fosforslakken toegepast. Ook gebroken kunstbasalt, vervaardigd uit baggerspecie, is in principe toepasbaar als ongebonden steenfundering. De constructieve bijdrage van een steenmengsel is minder dan die van een gebonden fundering. Met betrekking tot de technische eigenschappen van het materiaal worden dezelfde eisen aan gebroken kunstbasalt gesteld als aan andere steenmengsels. Deze eisen hebben onder andere betrekking op de korrelverdeling, korrelsterkte en draagvermogen.

Drainagelaag
Drainagelagen worden aangelegd naast of onder wegen, ten behoeve van een snelle afvoer van overtollig regenwater. Gezien deze specifieke toepassing is alleen schoon zand of zand dat voldoet aan de maximale samenstellings- en emissiewaarden van het Bbkgeschikt voor de toepassing als draineerzand.
Zand uit baggerspecie kan in specifieke situaties aan de eisen voldoen. Alleen het relatief grovere zand is daarbij geschikt voor de toepassing als draineerzand. De vrijkomende hoeveelheden geschikt zand uit baggerspecie zijn vrij beperkt en regionaal gebonden.