Afwegingsmethoden saneringsvarianten - MRB-systematiek gasfabrieksterreinen (MRB+ Brabant)
Beschrijving van het model
De Methodiek Rendementsverbetering Bodemsanering (afgekort tot MRB-systematiek) is in 1996 opgesteld. Oorspronkelijk is de methodiek opgezet om de variant keuze bij de sanering van gasfabrieksterreinen overzichtelijk uit te voeren. Vaak zijn deze terreinen in binnenstedelijk gebied gelegen, zodat een verandering van functie na afloop van de sanering een optie is, die in het SO meegenomen moet worden. De MRB is een methode om saneringsvarianten af te wegen op basis van vrachtverwijdering en/of risicoreductie in samenhang met het financiële rendement. De varianten worden in relatie tot de huidige en toekomstige gebruiksfunctie(s) van de locatie beoordeeld. Het rendement van een variant kan voor de grond en het grondwater apart worden bepaald, zodat de meest efficiënte saneringsinspanning (omvang grondsanering en duur grondwatersanering) kan worden gekozen.
De kern van de methodiek is een beslismodel waarbij een negental stappen worden doorlopen, ingedeeld in 4 fasen.
Fase 1: Voorbereidende werkzaamheden
|
Stap 1 |
Vaststelling huidig gebruik en gewenst of toekomstig gebruik |
|
Stap 2 |
Indeling terrein obv gebruik en aard verontreiniging. Vaststellen terugsaneerwaarde (humaan, ecotoxicologisch en verspreiding) per deelterrein, berekening te verwijderen vracht per deelterrein. |
|
Stap 3 |
Opstellen varianten (referentievariant en minimaal 1 extra variant) |
|
Stap 4 |
Berekening saneringskosten per variant, in grafiek saneringskosten, risiconivo en verwijderde vracht weergeven per variant |
Fase 2: Basisstoets
|
Stap 5 |
Bepaling minimale saneringsinspanning door te toetsen of varianten voldoen aan de minimale terugsaneerwaarden (humaan, ecotoxicologisch, verspreiding) |
Fase 3: Rendementstoets
|
Stap 6 |
Bepaling rendement door toetsing varianten aan vrachtcriterium, zodat optimale verhouding kosten – verwijderde vracht bereikt wordt. |
|
Stap 7 |
Bepaling rendement door toetsing varianten aan risicocriterium, idem voor optimale verhoudidng kosten – risicoreductie |
|
Stap 8 |
Vaststellen optimale saneringsinspanning |
Fase 4: Selectie
|
Stap 9 |
Selectie variant, overleg met bevoegd gezag |
Het eindresultaat geeft een strak geformuleerde oplossingsrichting aan, waarvan de totstandkoming transparant en reproduceerbaar is.
Toepassingsgebied
De methodiek is voor een algemene toepasbaarheid opgezet en omvat een vergelijking van varianten die als een volwaardige eindoplossing worden beschouwd. De MRB kan worden toegepast voor:
• het ontwerp van de individuele saneringsvariant;
• onderlinge vergelijking en afweging van verschillende saneringsvarianten;
• inzicht in de saneringskosten in vergelijking tot de gebruiksfunctie.
De MRB is in de provincie N-Brabant toegepast bij 11 complexe gasfabrieksterreinen. Daarnaast is methodiek bij diverse andere locaties gebruikt.
Criteria
Twee toetsingscriteria spelen een belangrijke rol:
1 de basistoets: een ‘resultaatsverplichting’ om het terrein minimaal geschikt te maken voor het beoogde gebruik;
2 de rendementstoets: een ‘inspanningsverplichting’ met het ALARA- principe (as low as reasonable achievable) als uitgangspunt.
Invoer
Om de MRB-toets te kunnen toepassen is informatie nodig over het huidig en eventueel toekomstig bodemgebruik, het bestemmingsplan, de omvang en het type bodemverontreiniging, de bodemopbouw en geohydrologie. Verder dient de humane en ecotoxicologische minimale terugsaneeerwaarde per stof afgeleid te worden en is inzicht in de grondwaterstroming nodig.
Resultaten
Het eindresultaat geeft een oplossingsrichting aan waarvan de totstandkoming transparant en reproduceerbaar is. Daarom moet het beslismodel mede worden gezien als een instrument waarmee overheid en bedrijfsleven op basis van gelijke uitgangspunten kunnen komen tot de uiteindelijke saneringsvariant. Op snelle wijze kan tot selectie van een saneringsvariant worden besloten.
Binnen de rendementstoets is een risicoreductie criterium (RK) en een vrachtcriterium (VK) berekend. Het rendement van een sanering is optimaal indien het VK de toetsingswaarde van 1,3 overschrijdt of indien het RK de toetsingswaarde van 1 overschrijdt. Met interpolatie kunnen de optimale waarden bereikt worden. De meest optimale variant is de variant met het grootste rendement, dus de variant met de hoogste toetsingswaarden voor VK of RK.
Beperkingen en ontwikkelingen
Effecten op andere milieucompartimenten zoals energie, grondstoffen, uitstoot naar lucht, enzovoort worden als criterium buiten beschouwing gelaten. Met andere woorden: er wordt alleen gekeken naar lokale voordelen uit bodemsaneringsoogpunt. Er zijn geen ontwikkelingen rond het MRB-model voorzien.
Literatuur
1. Royal Haskoning (voorheen Iwaco), mei 1996. Methodiek rendementsverbering bodemsanering; deelrapport doorrekening drie praktijkgevallen. Den Bosch projectnr. 334468.
2. Royal Haskoning (voorheen Iwaco), december 1996. Methodiek rendementsverbetering bodemsanering. Definitieve rapportage, Den Bosch projectnr. 334468.