Richtlijn herstel en beheer (water)bodemkwaliteit

Bouwstoffase staalslak

Staalslak worden gebruikt:

  • in de waterbouw (RAW 52)
  • als funderingslaag (RAW 28)
  • als stabilisator (RAW 28)
  • in ophogingen en aanvullingen (RAW 22)

Waterbouw

staalslak in de waterbouw

Zie [Constructief gedrag en materiaaleigenschappen] voor de legenda bij deze figuur.

De belangrijkste toepassing voor staalslak is de waterbouw. Staalslak kan in de waterbouw voor diverse constructies worden toegepast:

  • als toplaag bij dammen en drempels;
  • als toplaag bij zwaar aangevallen oeverbeschermingen;
  • in open funderingslagen;
  • in aanvullingen en als kernmateriaal bij dammen en drempels;
  • in hulpkaden;
  • als beschermmateriaal tegen het uitschuren van vooroevers;
  • als ballastmateriaal voor zink- en kraagstukken.

Funderingslaag

staalslak in de wegenbouw

Zie [Constructief gedrag en materiaaleigenschappen] voor de legenda bij deze figuur.

Voor de staalslak als funderingslaag wordt gebruik gemaakt van:

  • LD-staalslakmengsel (een steenachtig materiaal bestaande uit gegranuleerde hoogovenslak of een mengsel van gebroken LD-staalslak en gegranuleerde hoogovenslak)
  • LD-staalslak (in mindere mate)
  • ELO-staalslak (weinig)

Stabilisator

Onder stabilisator, ook wel hydraulische slak genoemd, wordt verstaan gegranuleerde hoogovenslak, LD-staalslak of een mengsel van de hiervoor genoemde slak. Staalslak kan gebruikt worden als stabilisator voor granulaire producten voor toepassing in wegverhardingsconstructies.

Ophoging en aanvulling

staalslak inde wegenbouw

Zie [Constructief gedrag en materiaaleigenschappen] voor de legenda bij deze figuur.

Bouwstoffenregelgeving

Onder het Besluit bodemkwaliteit (Bbk; zie ook [Beleidsblad Besluit bodemkwaliteit (grondstromen)]) valt staalslak als waterbouwsteen in de categorie V (vormgegeven bouwstof (bestaande werken onder Besluit Bodemkwaliteit: categorie /V).

Onder het Bbk valt staalslak voor de wegenbouw (funderingslaag) onder de categorie N (niet-vormgegeven bouwstof) (bestaande werken onder Besluit Bodemkwaliteit: categorie NV/V).

Staalslak valt in de toepassing als stabilisator niet zelfstandig onder het Bbk. Wel is het Bbk van toepassing op de granulaire eindproducten, zoals hydraulisch menggranulaat.

Onder het Bbk zal staalslak als ophoging en aanvulling vallen onder de categorie N (niet-vormgegeven bouwstof) (bestaande werken onder Besluit Bodemkwaliteit: categorie N).

Certificering

Certificering van LD-staalslak als verhardingslaag, straatlagen, grondwerken, als stabilisator, steenbestortingen, in oppervlaktebehandelingen en als mineraal aggregaat in asfalt is mogelijk op basis van de externe linkBRL 9310. Certificering van ELO-staalslak als steenbestorting, in verhardingslagen, ophogingen en aanvullingen, stabilisator en grof toeslagmateriaal is mogelijk op basis van de externe linkBRL 9328 .

Risico’s en beheersmaatregelen

Waterbouw

Risico

Maatregel

Onvoldoende inzicht bij de toepassing van staalslakken in relatie tot ecologische aspecten voor flora en fauna in Natura 2000-gebieden.

Vooraf de ecologische effecten in kaart brengen en desnoods compensatiemaatregelen treffen om de lokale habitat van flora en fauna te verbeteren door bijvoorbeeld de staalslakken af te dekken met een laag grove stortsteen (creeren van holle ruimten voor kreeften). Aanvullend laboratoriumonderzoek in combinatie met de gegevens uit veldmonitoring naar aanleiding van toepassing in de Oosterschelde heeft met zekerheid aangetoond dat uitlogende stoffen bij het toepassen van staalslakken geen negatief effect hebben op het ecosysteem van de Oosterschelde (Imares 2016).

Roestvorming in LD-staalslak

Bij toepassing van geotextielen van polypropyleen dient rekening te worden gehouden met de invloed van roest op de levensduur van het geotextiel

pH-verhoging, kalk

Geadviseerd wordt de LD-staalslak bij voorkeur niet in stagnant (stilstaand) oppervlaktewater of oppervlaktewater met een drinkwaterfunctie toe te passen, zie ook 1.4.2

Funderingslaag

Risico

Maatregel

Stofvorming bij toepassing

Vochtig toepassen

In het Veiligheids- en Gezondheidsplan dient onder andere aandacht besteed te worden aan de stofbelasting

Verlaagde zuurgraad van water

Zie Aandachtspunt

Slechte verdichting

Zie RAW 28.12

Ongecontroleerde scheurvorming met reflectie in de verharding, doorgroei van kalkconcentraties Monolietvorming (inclusief paddenstoelvorming, bloemkoolvorming, scheurvorming)

In de aanlegfase werkverkeer versporend laten werken. Boven de aan te brengen hydraulische laag een ongebonden spanningsdempende laag van bijvoorbeeld menggranulaat aanbrengen.

Toepassen van dilatatievoegen.

Bij het aanbrengen van nieuwe verhardingen op een bestaande gebonden fundering kan de monoliet worden “gebeukt” om de spanning uit de monoliet te krijgen.

Aandachtspunt

Bij de toepassing van staalslak in aanvullingen of ophogingen kan een verhoging van de zuurgraad (pH) van oppervlaktewater en van grondwater optreden als gevolg van de uitspoeling van vrije kalk. Ook de directe lozing van drainagewater op oppervlaktewater kan dit effect hebben. De mate waarin een nadelig effect kan optreden is afhankelijk van diverse factoren waaronder de omvang van het werk en de omvang en doorstroming van het aanwezige oppervlaktewater. Deze uitspoeling kan o.a. leiden tot vissterfte en risico’s voor gezondheid van mensen die met dit water in aanraking komen.

Het gaat hierbij vooral om toepassing in aanvullingen of ophogingen (veelal in veel grotere laagdikten en hoeveelheden dan bij wegfunderingen en met meer contact met grond- en regenwater). In dit soort gevallen kan zonder het nemen van passende maatregelen uitspoeling optreden naar grondwater en oppervlaktewater met gevolgen voor de waterkwaliteit.

Bij het toepassen van staalslak in ophogingen en aanvullingen kan een tijdelijke verhoging van de pH van het grond- en oppervlaktewater optreden als gevolg van het uitspoelen van vrije kalk. Zonder adequate voorzieningen wordt toepassing van staalslak in ophogingen en aanvullingen derhalve afgeraden. Na verloop van tijd zal de pH-verhoging verdwijnen door uitputting en carbonatatie. Of een pH-verhoging optreedt en de duur van een eventuele pH-verhoging hangen af van de lokale situatie, wijze van toepassen en bufferende capaciteit van bodem, grond- en oppervlaktewater.

Stabilisator

Risico

Maatregel

Stofvorming bij toepassing

Vochtig toepassen

In het Veiligheids- en Gezondheidsplan dient onder andere aandacht besteed te worden aan de stofbelasting

Verlaagde zuurgraad van water

Zie Aandachtspunt

Ophoging en aanvulling

Stofvorming bij toepassing

Vochtig toepassen

In het Veiligheids- en Gezondheidsplan dient onder andere aandacht besteed te worden aan de stofbelasting

Verlaagde zuurgraad van water

  • alleen toepassen op landbodem
  • niet toepassen in direct contact met grondwater
  • voldoende afstand tot (stagnant) oppervlaktewater
  • geen afstroming of uittreding van drainagewater op het oppervlaktewater
  • geen lozing van onbehandeld drainagewater op het riool of oppervlaktewater (de pH kan bijvoorbeeld worden verlaagd door inblazen van koolzuur)
  • met het bevoegd gezag voorwaarden voor toepassing van staalslak bespreken