Richtlijn herstel en beheer (water)bodemkwaliteit

Metalen en geleiderail (voertuigkering)

Metalen en geleiderail (voertuigkering)

Deze factsheet betreft metalen die in de GWW-sector worden gebruikt, met bijzondere aandacht voor geleiderails.

Geleiderailconstructies worden langs wegen aangelegd uit oogpunt van verkeersveiligheid:

  • Sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw worden middenbermen die smaller zijn dan 20 meter, voorzien van een geleiderailconstructie.
  • Ook de zijbermen worden, wanneer er sprake is van een star obstakel of een gevarenzone (bijvoorbeeld een op- of aflopend talud) binnen de obstakelvrije zone van 10 of 13 meter (afhankelijk van de maximumsnelheid ter plaatse) voorzien van een voertuigkering. Een voertuigkering kan een type geleiderails, een betonnen barrière of een obstakelbeveiliger zijn. Een geleiderail bestaat uit een plank en afstandhouders van thermisch verzinkt staal. In de praktijk wordt uitgegaan van een gemiddelde levensduur van 20 jaar. De levensduur wordt met name beperkt door aanrijdingen en anders de afname van de beschermende zinklaag. verwachte levensduur betekent dit dat er jaarlijks ongeveer 350 km geleiderail wordt vervangen.
  • In een zeer smalle middenberm, waar geen plaats is voor een geleiderailconstructie, kan een betonnen of stalen barrière (zie hierna) worden toegepast. Betonnen voertuigkeringen zijn voorzien van een stalen wapening. Een betonnen voertuigkering is nagenoeg onderhoudsvrij en de technische levensduur wordt geschat op minimaal 40 jaar.
  • Bij grote wegreconstructies worden, afhankelijk van de wijze van uitvoering, vaak tijdelijke afschermingsvoorzieningen toegepast, zoals de stalen barrières of gekoppelde elementen van beton.

Uit oogpunt van veiligheid voor de inzittenden, bij het uit koers raken van een voertuig, gaat de voorkeur uit naar een (flexibele) stalen geleiderail boven een starre betonnen voertuigkering. Een betonnen voertuigkering heeft echter een langere levensduur, vergt minder onderhoud en heeft minder milieubezwaren. Onderzoek uitgevoerd door Rijkswaterstaat toont aan dat verzinkte geleiderail een minder grote bedreiging voor het milieu vormt dan eerder werd aangenomen. De zinklaagdikte op railplanken blijkt minder snel af te nemen dan voorheen werd gedacht. Een van de oorzaken die genoemd worden is de afname van de hoeveelheid zure regen, waardoor de laagdikte gemiddeld met 3 µm per jaar afneemt, terwijl voorheen werd uitgegaan van 7 µm.

Vrijkomen

Geleiderails komen vrij bij:

  • Het vervangen van een thermisch verzinkte, stalen geleiderailconstructie en/of voertuigkering.
  • Het vervangen van een betonnen voertuigkering.

Preventie

Het vrijkomen van afvalstoffen kan worden voorkomen door de volgende acties uit te voeren.

Stalen geleiderail

Met de volgende maatregelen kan de levensduur van geleiderails worden verlengd:

  • Het zorgvuldig verwijderen van geleiderail levert resultaat op in de vorm van meer herbruikbare delen. Houdt in de planning rekening met de benodigde tijd voor het demonteren; 
  • Pleeg onderhoud op het moment dat er nog een minimaal laagje zink op de geleiderail zit. Nu hoeft het staal alleen opnieuw verzinkt te worden en niet opnieuw gesmolten te worden;
  • Door preventief onderhoud uit te voeren, dat wil zeggen tijdig onderhoud plegen, kan bespaard worden op vervangingskosten, dit geldt met name voor het onderhouden van coatings, verf en verzinking. Als die op orde blijven dan is de constructieve levensduur van de geleiderail vrijwel onbeperkt; 
  • Ga na of een verzinkt of geplastificeerd stalen of houten geleiderail de meest duurzame optie is. het voordeel aan de laatste twee materialen is dat er geen zinkvervuiling plaatsvindt.

Metaal

  • Verlichting en bewegwijzering: controleer of het aanbrengen van verlichting en bewegwijzering echt nodig. Mogelijk is de situatie veranderd en is vervanging niet nodig; 
  • Masten kunnen worden getest op veiligheid en stabiliteit. Als de veiligheid geborgd is kunnen zij vaak nog veel langer mee; 
  • Ontwerpen voor hergebruik: gebruik zo veel mogelijk modulaire producten, zodat slechts een onderdeel hoeft te worden vervangen. Dan hoeft niet het hele product te worden omgesmolten.

Onderzoek en nieuwe ontwikkelingen

De volgende nieuwe ontwikkelingen kunnen worden genoemd:

  • Een alternatief voor geplastificeerd staal is het gebruik van verzinkt staal. Opgemerkt dient te worden dat het zink als gevolg van uitloging in de bodem terecht kan komen en ter plekke de bodem en het grondwater kan verontreinigingen. Bij hergebruik van verzinkt staal is het zink als “verontreiniging”op het staal in beperkte mate acceptabel doordat het zink verdampt in de staaloven.
  • Om een goed beeld te verkrijgen van de voor- en nadelen van verzinkt staal versus geplastificeerd staal dient een uitgebreide analyse gemaakt te worden (over de gehele levensketen). Op basis van een dergelijke analyse kan een beter onderbouwde keuze worden gemaakt. Door deze levenscyclusanalyse kunnen ook de voor- en nadelen van PVC gecoat staal versus staal dat gecoat is met niet gechloreerde kunststoffen naar voren gebracht worden.
  • Op het gebied van recycling wordt momenteel (2006) op internationaal niveau onderzoek gedaan naar “design for recycling”. Dit houdt in dat reeds bij het ontwerp van nieuwe producten rekening gehouden wordt met de mogelijkheden tot hergebruik aan het eind van de levenscyclus. Om dit te stimuleren zou op nationaal niveau differentiatie in verwijderingsbijdragen kunnen worden toegepast, De hoogte van deze toeslag zou in dit geval afhangen van de eenvoud waarmee onderdelen of materialen weer terug in de kringloop kunnen worden gebracht. Een dergelijke differentiatie in verwijderingsbijdragen kan invloed hebben op de concurrentiekracht van producten en op deze wijze design for recycling kunnen stimuleren.

Zie ook: