Eigenschappen zwerfafval, roostervuil en afval van verzorgingsplaatsen

Mogelijke verontreinigingen

De verontreinigingen zijn zeer divers van aard en samenstelling.In Nederland belanden jaarlijks meer dan 50 miljoen lege blikjes en flesjes en nog een heleboel ander afval dat varieert van papier en karton tot verfresten, batterijen etc..

Onder wegvuil wordt verstaan al het afval dat langs wegen op verzorgingsplaatsen, bij op- en afritten en in de wegbermen wordt aangetroffen. Het zwerfafval is dat deel van het wegvuil dat door de weg- (of water)gebruiker onbewust of juist doelbewust wordt achtergelaten. Het afval dat wordt achtergelaten in en nabij vuilnisbakken op verzorgingsplaatsen wordt niet tot het zwerfafval gerekend. Uit onderzoek onder dienstkringen van Rijkswaterstaat blijkt dat het afval, afkomstig van rijkswegen, als volgt kan worden onderverdeeld (tabel 3.1):

Tabel: Onderverdeling van afval langs wegen

Uit onderzoek gepubliceerd door Stichting Nederland Schoon blijkt dat automobilisten een van de grootste veroorzakers zijn van zwerfafval.

Langs het wegennet wordt jaarlijks ongeveer 100.000 ton afval verzameld en afgevoerd.

Uit onderzoek blijkt dat een deel van de hoeveelheid zwerfafval uit verpakkingsmateriaal bestaat, de schattingen hierover lopen uiteen van 9% (Stichting Nederland Schoon) tot 70% (Ministerie van I&M). Een verband tussen de hoeveelheid zwerfafval en het afvalstoffenbeleid van de omliggende gemeenten is zeer waarschijnlijk aanwezig. Met name de invoering van DIFTAR (systeem van gedifferentieerde tarieven voor het aanbieden van huisvuil) leidt tot merkbaar meer zwerfafval en vooral illegale stortingen langs de wegen.

Bij de gemeenten van Nederland wordt jaarlijks naar schatting 600 miljoen kilo vuil van de straat gehaald. Dit vuil vormt een van de grootste ergernissen van de burger. Overigens wordt het gemeentelijk zwerfafval hier verder buiten beschouwing gelaten.

Verzorgingsplaatsenafval

Dit is afval dat wordt achtergelaten op verzorgingsplaatsen. Het gaat om verschillende soorten afval zoals huishoudelijk afval, grofvuil, Kga (klein gevaarlijk afval, zoals verfresten en batterijen) en afgewerkte olie. Uit onderzoek blijkt dat in toenemende mate bewust afval wordt achtergelaten (gedumpt) op verzorgingsplaatsen.

Roostervuil

Roostervuil bestaat voornamelijk uit klein organisch materiaal en drijfhout. Flessen, plastic en metalen blijven ook achter de roosters (geplaatst in rioleringen, watergangen, nabij sluizen en stuwen of pompkelders) hangen.

Gezondheid en Arbeidsomstandigheden

De samenstelling en daarmee de gevaarsaspecten van afval langs wegen is onbekend waardoor er vele voorzorgsmaatregelen nodig zijn in het kader van arbeidsomstandigheden. Daarnaast kunnen gevaarlijke situaties ontstaan wanneer weggebruikers afval, zoals klokhuizen, blikjes en peuken uit het autoraam werpen. Tenslotte vormt de aanwezigheid van zwerfafval een obstakel voor de directe toepassing van bermgras als veevoer en bij de verwerking van groenafval tot compost.

Milieu

Zwerfafval leidt in toenemende mate tot problemen: Zwerfafval langs de wegen is in hoge mate ontsierend en kan bovendien de verkeersveiligheid nadelig beïnvloeden. De milieuhygiënische problemen ontstaan door dumping van gevaarlijke afvalstoffen. De aard van de illegaal gestorte afvalstoffen is veelal onduidelijk. Zwerfafval heeft een aantrekkende werking: zwerfafval trekt zwerfafval aan, het opruimen van zwerfafval vormt bovendien een stijgende kostenpost voor de wegbeheerder. Alleen al het inzamelen van afval langs rijksbermen kost jaarlijks € 8 miljoen). Dit drukt zwaar op het beperkte budget van beheer en onderhoud van groenvoorzieningen.