Richtlijn herstel en beheer (water)bodemkwaliteit

Grondstromen: Veiligheid en gezondheid bij grondstromen

Veiligheid en gezondheid grondstromen geregeld in de Arbowet

Voor werken met schone grond zijn geen specifieke arbo-regels van toepassing, maar voor verontreinigde grond wel. De Arbeidsomstandighedenwet [Literatuurlijst nr. ], kortweg Arbowet, verplicht de werkgever zich in te zetten voor een zo groot mogelijke veiligheid en bescherming van de gezondheid van zijn werknemers op het werk. De werkgever is volgens de Arbowet bij het werken in of met verontreinigde grond of verontreinigd (grond)water verplicht een risico-inventarisatie en -evaluatie uit te voeren. Vervolgens dient de werkgever een Plan van Aanpak op te stellen waar de maatregelen in staan die nodig zijn om de risico's te beperken c.q. te voorkomen. Daarnaast heeft de werkgever ook verplichtingen op het gebied van voorlichting en onderricht.

In de CROW-publicatie 132 "Werken in of met verontreinigde grond en verontreinigd grondwater" is een concrete en praktische invulling gegeven van wat beschreven staat in de Arbowet, met betrekking tot het onderwerp handelingen met verontreinigde grond.

Voor het veilig en gezond werken met verontreinigde grond zijn de onderstaande wetten, besluiten en publicaties van toepassing:

  • Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet);
  • Arbobesluit [Literatuurlijst nr. ]; hoofdstuk II afdeling 5 'Bouwplaatsen';
  • Arbobesluit; hoofdstuk IV afdeling 2 'Voorschriften voor het werken met kankerverwekkende stoffen en processen';
  • Arbobesluit; hoofdstuk II afdeling 3 'Arbodiensten';
  • Arbo Informatieblad AI-22 'Werken met verontreinigde grond en verontreinigd grondwater' [Literatuurlijst nr. 8];
  • Arbo Informatieblad AI-3 'Asbest' [Literatuurlijst nr. 9];
  • Gewijzigd Asbestverwijderingsbesluit: Via dit besluit wordt het werken met asbest onderverdeeld in drie risicoklassen (Staatsblad 348, 2006)

Voor het werken met verontreinigde grond is het van belang de risicoklasse vast te stellen en de bijbehorende maatregelen voor te schrijven in het veilgheids- en gezondheidsplan. De arbeidsinspectie is hiervoor het bevoegd gezag.

Risico-klasse bij het werken met verontreinigde grond

Voor het werken met verontreinigde grond of grondwater wordt het werk ingedeeld in een risico-klasse. De risico-klasse is bepalend voor de te nemen veiligheidsmaatregelen voor de medewerkers.. In het kader van risico-klasse indeling is de Arbobeleidsregel 4.2-2 "Wijze van beoordeling van blootstelling aan toxische stoffen bij werken in of met verontreinigde grond of verontreinigd grondwater" van belang. Deze beleidsregel is praktisch uitgewerkt in de CROW-publicatie 132 [Literatuurlijst nr. 9].
Op basis van de maximaal aangetroffen concentraties van de vanuit arbeidshygiënisch en veiligheidsoogpunt meest relevante verbindingen in de grond en het grondwater, de toxische eigenschappen van de verontreinigingen en de kans op blootstelling, wordt een toxiciteitklasse (T-klasse) vastgesteld. Daarnaast wordt een explosie-risicoklasse (F-klasse, F staat voor flammable) vastgesteld op basis van de vlampunten van de aangetroffen verontreinigingen. Op basis van de klassenindeling worden veiligheidsmaatregelen toegekend.

Veiligheids- en Gezondheidsplan voor het werken met verontreinigde grond (V&G-plan)

Indien werkzaamheden worden verricht in verontreinigde grond, moet in het kader van ARBO-wetgeving een V&G-plan worden opgesteld. Een V&G-plan is een document waarin de coördinatie- en samenwerkingsafspraken staan voor een groot of risicovolle bouwplaats. Met de opstelling van het plan wordt al in de ontwerpfase begonnen. Het plan maakt veelal deel uit van de aanbestedingsstukken. Tijdens de uitvoeringsfase wordt het plan aangevuld en zonodig aan de actuele situatie aangepast.

In het V&G-plan worden de volgende gegevens vermeld:

  • een beschrijving van het tot stand te brengen bouwwerk;
  • een overzicht van de betrokken partijen (opdrachtgever, ontwerper, directievoerder, adviseur, aannemers);
  • de naam van de coördinator ontwerpfase;
  • de naam van de coördinator uitvoeringsfase;
  • een beschrijving van de risico's voor de veiligheid en de gezondheid van de werknemers op de bouwplaats. Het gaat hierbij om die risico's die niet horen tot de voor het bedrijf normale veiligheids- en gezondheidsrisico's. Deze staan in de risico-inventarisatie en evaluatie van het bedrijf. Ook staan in het plan de risico's vermeld die de werkzaamheden met zich brengen voor werknemers van andere werkgevers;
  • De in het plan vermelde samenwerkingsafspraken. Deze zijn gemaakt tussen de verschillende werkgevers, de voorzieningen die in dat kader zijn getroffen en de wijze waarop op die voorzieningen toezicht zal worden uitgeoefend;
  • De overlegstructuur voor de bouwplaats is ook opgenomen in het V&G-plan;
  • De wijze waarop de voorlichting en het onderricht van de werknemers plaats vinden is ook een onderdeel van het V&G-plan;
  • Een uitwerking van het maatregelenpakket die volgt op de vastgestelde risico-klasse.